Czy pośrednik finansowy zawsze może stosować zwolnienie z VAT?

Usługi pomocnicze do usług finansowych są w dużej części zwolnione z VAT na podstawie art. 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT. Takie rozwiązanie jest korzystne dla instytucji finansowych gdyż jako podmioty prowadzące działalność zwolnioną i co do zasady nie mające prawa do odliczenia VAT zależy im aby podmioty świadczące na ich rzecz nie obciążały swoich usług VATem. Jednakże zważywszy, iż wszelkie zwolnienia z VAT należy interpretować w sposób ścisły pojawia się zagadnienie czy jeżeli usługa obejmuje różne świadczenia z których część ma cechy innych usług opodatkowanych w dalszym ciągu można stosować zwolnienie.

Zakres usług pośrednictwa kredytowego

Z problematyką zakresu stosowania zwolnienia po raz kolejny musiał zmierzyć się Sąd rozstrzygając sprawę o sygn. T-657/24 Versãofast, Unipessoal, Lda. przeciwko Autoridade Tributária e Aduaneira,

Sprawa była o tyle nietypowa że portugalski pośrednik próbował dowieść, że świadczył usługi opodatkowane VAT gdyż jego świadczenia wykraczały poza zwykły zakres działań właściwy dla pośredników kredytowych. W szczególności Versãofast podnosił, że nie jest stroną umowy z bankiem oferującym kredyt oraz że wykonuje sporo czynności technicznych takich jak udostępnianie broszur, przekazywanie dokumentów, informowanie o decyzji banku. Dlatego też w jego opinii miał prawo do dokonywania odliczeń VAT.

Sąd jednak stanął na stanowisku, iż pojęcie pośrednictwo kredytowe należy rozumieć możliwie szeroko i w związku z tym jednak znajdzie zastosowanie zwolnienie z VAT. Sąd podkreślił że całość działalność spółki jest ukierunkowana na doprowadzenie do zawarcia umów o kredyt między klientami a instytucjami kredytowymi i to jest czynnikiem decydującym o charakterze usługi. Liczy się zatem funkcja ekonomiczna – a nie ramy prawne określające umocowanie pośrednika.

Elementy decydujące zdaniem Sądu to:

• pośrednik aktywnie poszukuje i pozyskuje potencjalnych kredytobiorców,
• pośrednik wspiera kredytobiorców przygotowaniu dokumentacji i przejściu procedury kredytowej,
• prowadzi komunikację z bankami,
• w praktyce tworzy dla obu stron warunki do zawarcia umowy, mimo braku formalnego umocowania do działania w imieniu banku,
• system wynagradzania uzależnia prowizję od rzeczywistego zawarcia umowy i kwoty kredytu.

Skutki dla podatników

Wyrok Sądu jest zgodny z dotychczasową linią orzeczniczą prezentowaną przez TSUE. Po raz kolejny mocno został zaakcentowany prymat funkcji ekonomicznej usługi nad wymogami formalnymi. Wyrok potwierdza, że nawet nieprofesjonalni pośrednicy, którzy nie mają żadnych formalnych relacji z instytucją finansową i nie mają wpływu na kształt umowy kredytowej ani na ostateczny wybór banku przez klienta – mogą działać na takich samych warunkach co profesjonalni pośrednicy – pod warunkiem oczywiście, iż ich działania zostaną zwieńczone zawarciem umowy kredytu/pożyczki pomiędzy stronami