System kaucyjny

Sektor napojów obejmuje podmioty wprowadzające na rynek różnego rodzaju napoje w opakowaniach, w tym producentów i importerów napojów takich jak bezalkoholowe, alkoholowe, mleczne itp.

Przepisy dotyczące gospodarki opakowaniami, które wkrótce wejdą w życie, będą miały szczególny wpływ na sektor napojów, ponieważ system selektywnej zbiórki obejmie tylko trzy typy opakowań po napojach, w tym alkoholowych, bezalkoholowych i mlecznych. Warto zauważyć, że inne opakowania objęte systemem wprowadzane na rynek, takie jak szklane butelki jednorazowego użytku, kartony do płynnej żywności itp., nie będą podlegać kaucji ani nie będą zbierane w systemie.

Podmioty wprowadzające, których wytworzone opakowania będą objęte systemem, muszą podjąć decyzję, czy chcą zainwestować w stworzenie operatora systemu kaucyjnego (stając się akcjonariuszem operatora), czy wolą dołączyć do takiego operatora, podpisując z nim umowę w przyszłości. Mogą także nie przystępować do systemu, z czym jednak wiąże się ponoszenie opłaty produktowej, która może nawet być naliczona z zastosowaniem potrójnej stawki.

Istotne jest zbadanie kosztów związanych nie tylko z dołączeniem do operatora, ale także kosztów związanych z realizacją pozostałych obowiązków prawnych, takich jak etykiety, opakowania, pozyskiwanie recyklatu, nowa logistyka butelek wielokrotnego użytku, które po zebraniu w systemie wrócą do producenta w celu ponownego napełnienia. Transakcje wskazane powyżej, związane np. z pozyskaniem recyklatu będą mogły wystąpić zarówno pomiędzy podmiotami powiązanymi jak i niepowiązanymi. W przypadku podmiotów powiązanych konieczne będzie właściwie ustrukturyzowanie transakcji pod kątem cen transferowych i zapewnienie spełnienia zasady ceny rynkowej. Kluczowym obszarem jest również właściwa identyfikacja powiązań pomiędzy uczestnikami systemu, w tym zdolność osoby fizycznej do wpływania na kluczowe decyzje gospodarcze.

Dla producentów napojów ważna będzie również klasyfikacja podatkowa wydatków związanych z przystąpieniem do systemu kaucyjnego i jego funkcjonowaniem, w szczególności określenie, które z nich i kiedy mogą być uznane za koszty podatkowe (jednorazowo czy ich rozliczenie będzie rozłożone w czasie). Ponadto producenci powinni przygotować się na nowe zasady rozliczania VAT od opakowań objętych systemem (ze znakiem kaucji), w których sprzedają swoje napoje. VAT nie będzie naliczany w stosunku do nich w związku z upływem terminu zwrotu opakowania, ale po zakończeniu roku na podstawie liczby opakowań wprowadzonych do obrotu i zwróconych w ramach systemu kaucyjnego. Będzie to wiązało się z obowiązkiem prowadzenia nowej ewidencji podatkowej dotyczącej opakowań w systemie. Niektóre opakowania zwrotne (np. skrzynki, palety) będą rozliczane na podstawie dotychczasowych przepisów poza systemem, co oznacza, że dostosowanie się do nowych przepisów podatkowych wymaga analizy używanych rodzajów opakowań.

Wiele kontrowersji wywołują przepisy zakładające rozliczenie VAT od niezwróconych opakowań najpierw przez operatora systemu jako płatnika, a następnie przez wprowadzającego w deklaracji VAT. Prawidłowa kalkulacja podatku wymaga współpracy tych dwóch podmiotów, choć nie zostały przewidziane żadne ramy prawne dla takiej współpracy. Warto więc uregulować te kwestie w umowie z operatorem.

Z punktu widzenia operatora jednym z najważniejszych aspektów będzie także prawidłowe rozliczenie podatkowe przychodów uzyskanych z tytułu nieodebranej kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z przetwarzania odpadów opakowaniowych, jak i prawidłowa alokacja kosztów operatora związanych z systemem kaucyjnym. Dla rozliczeń między przedsiębiorcami (wprowadzającymi) a operatorem istotne znaczenie będzie miała treść umów zawartych pomiędzy tymi podmiotami, w szczególności gdy będą to podmioty powiązane. Również w przypadku ewentualnego finansowania operatora przez podmioty go tworzące, należy określić wysokość wynagrodzenia na poziomie rynkowym, dotyczy to takich transakcji jak pożyczka ale również np. gwarancja, której beneficjentem będzie bank zewnętrzny.

Warto przy tym podkreślić, że rozwiązania związane z przepływami w ramach systemu są nowością na gruncie polskim, co – z uwagi na trudności w pozyskaniu odpowiednich danych porównawczych czy ratingów – może istotnie utrudniać określenie cen rynkowych dla celów TP.