Czy NSA przyznał zwolnienie z VAT pokazom erotycznym?

W ostatnich dniach głośno zrobiło się o wyroku Najwyższego Sądu Administracyjnego z 16 października 2025 r., sygn. I FSK 1342/22. W Internecie pojawiły się liczne komentarze pełne oburzenia, że według NSA zwolnienie z VAT przysługuje internetowym pokazom erotycznym. Komentując tę sprawę należy jednak pamiętać o dwóch kwestiach:  

1. w przypadku spraw dotyczących interpretacji podatkowych zarówno organ podatkowy, jak i sądy administracyjne są związane opisem stanu faktycznego / zdarzenia przyszłego; 

1. w sprawach interpretacyjnych (i generalnie podatkowych) rolą NSA czy WSA nie jest ocena moralna danej sprawy, a jedynie ocena kwestii podatkowych – w tym kwalifikacji danej czynności na gruncie kategorii uwzględnionych w przepisach podatkowych. 

Tak więc z wyżyn wzburzenia moralnego spróbujmy zejść na chwilę na ziemię i zastanowić się o co tak naprawdę w rozstrzygnięciu NSA chodziło.  

Opis zdarzenia przyszłego – pokazy artystyczne tworzone przez artystę/twórcę 

Badając wyrok NSA należy się więc odnieść do zaskarżonej interpretacji wydanej przez Dyrektora KIS (interpretacja z 16 września 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.419.2021.3.AS). W stanie faktycznym podatnik zaznaczył, że będzie świadczyć w Internecie „usługi kulturalne poprzez wystawianie autorskich pokazów/spektakli artystycznych o charakterze erotycznym na specjalnie do tego przeznaczonym portalu (wiodące PKWiU 90; 90.01; 90.01.10; PKD 90.01.Z Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych; 90.02.Z; 90.03.Z).”  

Niewątpliwe opis zdarzenia przyszłego został sporządzony w taki sposób, aby uwypuklić kulturalny charakter usługi. Podatnik podkreślił, że będzie wystawiał pokazy/spektakle artystyczne o tematyce erotyki oraz azjatyckich sztuk kultury erotycznej. Wnioskodawca określił siebie jako artystę tworzącego indywidualne utwory artystyczne w procesie twórczej działalności. Spektakle mają zwierać elementy taneczne i sceniczno-muzyczne. Podatnik podkreślił, że nie będzie tworzył filmów pornograficznych, a spektakle wystawiane będą w czasie rzeczywistym. 

Zatrzymajmy się tutaj na chwilę, bo mamy tu trzy kluczowe w sprawie okoliczności. Po pierwsze, wnioskodawca określa swoje usługi jako usługi kulturalne świadczone przez indywidualnego twórcę względnie przez artystów wykonawców. Po drugie – podkreśla, że usługi (spektakle) będą świadczone i dostępne w czasie rzeczywistym. I wreszcie po trzecie, zaznacza, że nie są to czynności, które mogą być uznane za nielegalne.    

Dyrektor KIS: pokazy erotyczne nie mają związku z pojęciem kultury 

Organ uznał, że – choć wnioskodawca działa jako indywidualny twórca i artysta wykonawca w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych – to jednak świadczone usługi nie mają charakteru kulturalnego, w związku z czym nie podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT, jako usługi kulturalne świadczone przez  indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów. DKIS uznał, że: 

 „Nie każda usługa twórcy musi być usługą kulturalną, zaś celem pokazu erotycznego jest zasadniczo wywołanie pobudzenia seksualnego, a nie dostęp do kultury i dziedzictwa narodowego. Trudno też uznać, że pokazy takie odbywają się w interesie publicznym, aby zasadne było obniżenie kosztów dostępu do takiej usługi poprzez jej zwolnienie od podatku VAT.” 

WSA: tematyka erotyczna jest elementem życia codziennego 

WSA w Gliwicach w wyroku z 19 kwietnia 2022 r. (sygn. I SA/Gl 1527/21) uznał natomiast, że – mając na uwadze przedstawiony przez podatnika opis zdarzenia przyszłego – stanowisko organu należy uznać za pozbawione podstaw. Zdaniem Sądu, usługi kulturalne, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 33 ustawy o VAT, mogą również dotyczyć kultury masowej. WSA orzekł, że:  

„(…) tematyka erotyczna jest elementem życia codziennego, stosunków międzyludzkich, jak również immanentną częścią kultury – obecna jest w literaturze, teatrze, filmie, sztuce (…). Jeżeli zatem spektakl o tematyce erotycznej nie prezentuje penalizowanych zachowań, nie polega na wyłącznie na przedstawieniu aktów seksualnych sposób naruszający społeczne normy obyczajowe, a intencją twórcy nie jest wywołanie podniecenia seksualnego u odbiorcy, to nie można wykluczyć jego kulturalnego charakteru, jak również i tego, że odbywa się w interesie publicznym.” 

NSA: spektakle z elementami erotyki są usługami kultury masowej; granica pomiędzy usługą kulturalną a usługą nie mającego takiego charakteru jest bardzo cienka [1] 

W przedmiotowej sprawie (I FSK 1342/22) NSA uznał, że opisane przez podatnika spektakle z elementami erotyki są usługami kultury masowej i w związku z tym mogą podlegać zwolnieniu z art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT. NSA podkreślił, że orzekając bazuje na opisie zdarzenia przyszłego przedstawionym we wniosku o interpretację – z uwagi na brak postępowania dowodowego brak jest możliwości faktycznej oceny charakteru spektakli wykonywanych przez podatnika. Zdaniem NSA, erotyka jest obecna w kulturze masowej. Za usługę kulturalną nie mógłby zostać uznany spektakl zawierający elementy pornografii czy penalizowane zachowania, lecz zgodnie z przedstawionym przez podatnika opisem zdarzenia przyszłego powyższe nie ma miejsca w badanej sprawie. Na wyrok NSA miał również wpływ fakt, że z wniosku nie wynika, aby celem spektakli było wywołanie pożądania seksualnego – co podniósł organ w wydanej zaskarżonej interpretacji. 

Komentarz do wyroku NSA (I FSK 1342/22) 

Nie ulega wątpliwości to, że rozstrzygnięcia WSA w Gliwicach i NSA są właściwe i to z wielu powodów. Jednak tym, na co w szczególności warto zwrócić uwagę, jest zakwestionowanie przez sądy możliwości dokonywania samodzielnej oceny przez organ interpretacyjny charakteru usługi w sposób zupełnie dowolny przy zastosowaniu nieweryfikowalnych – zważywszy na brak możliwości przeprowadzenia postępowania – kryteriów. Jest oczywiste, że definicja usług kulturalnych, czy szerzej – kultury, jest, bo musi być, szeroka. Nie wszyscy zgodzą się z uznaniem tańca erotycznego za rodzaj aktywności kulturalnej, tak samo jak nie wszyscy uznają za aktywność kulturalną koncerty disco polo.  

Jednak nie jest rolą ani Dyrektora KIS ani sądów administracyjnych przeprowadzających kontrolę sądowo-administracyjną wydanej interpretacji, rozdzieranie szat nad tym, że ustawodawca nie ograniczył zastosowania zwolnienia przedmiotowego jedynie do aktywności w zakresie kultury wysokiej. Nie zrobił tego a tym samym poprawianie działania ustawodawcy przez Dyrektora KIS z pozycji moralnych nie zasługuje na akceptację.  

I w związku z tym wyroki sądów administracyjnych należy przyjąć z uznaniem i szacunkiem.  Także dlatego, że sądy niewątpliwie zdawały sobie sprawę z fali hejtu, która się na nie wyleje – w związku z kompletnym niezrozumieniem przez internetowych „ekspertów” istoty sporu i rozstrzygnięć.  

A zatem – czy NSA przyznał zwolnienie z VAT pokazom erotycznym?  

Nie, to ustawodawca zdecydował o zwolnieniu w odniesieniu do pokazów, które: są sztuką, elementem kultury masowej i nie zawierają pornografii czy innych zachowań penalizowanych (w skrócie: są działalnością legalną).  

Pamiętajmy – NSA dokonał oceny świadczonych przez podatnika usług na gruncie ustawy o VAT, w oparciu o przedstawiony przez podatnika opis przedstawiony we wniosku o interpretację, bo taka właśnie jest rola sądu administracyjnego w takich sprawach. Jeśli ktoś oczekuje od NSA dokonania moralnej oceny świadczonych przez podatnika usług to powinien jeszcze raz zapoznać się z przepisami regulującymi zasady funkcjonowania sądownictwa administracyjnego. 

I tylko na marginesie – nie pierwszy raz tego typu kontrowersje wzbudzane są przez rozstrzygnięcia sądowe w obszarze VAT. Podobna dyskusja przetoczyła się już po rozstrzygnięciu TSUE w sprawie usług polegających na oferowaniu interaktywnych sesji o charakterze erotycznym, filmowanych i transmitowanych na żywo przez Internet (p. wyroku z 8 maja 2019 r. w sprawie C‑568/17 (Staatssecretaris van Financien v. L. W. Geelen). 

[1] Treść uzasadnienia pisemnego przedmiotowego wyroku NSA nie została jeszcze opublikowana, w związku z czym poniższa część artykułu opiera się na uzasadnieniu ustnym wyroku.