Czy fundacja rodzinna może inwestować w kryptowaluty?

Fundacje rodzinne są obecne w polskim systemie prawnym już od dwóch lat i w tym czasie stały się naturalnym narzędziem planowania sukcesyjnego. Wraz z ich popularyzacją pojawiają się pytania dotyczące możliwości gromadzenia i sprzedaży przez fundacje rodzinne aktywów cyfrowych, przy uwzględnieniu przewidzianych dla fundacji preferencji podatkowych.

W interpretacji z 19 listopada 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.523.2024.1.BD) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że sprzedaż tokenów wniesionych do fundacji rodzinnej w ramach aktu założycielskiego nie korzysta ze zwolnienia ze zwolnienia z podatku dochodowego. To kolejne już rozstrzygnięcie potwierdzające to stanowisko – wcześniej podobną ocenę organ wydał w sprawie kryptowalut w interpretacji z 16 września 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.340.2024.1.BD).

Stan faktyczny – tokeny jako mienie fundacji rodzinnej

Wnioskodawca planował założenie fundacji rodzinnej i wniesienie do niej m.in. pięciu tokenów (walut wirtualnych). Ich sprzedaż miała nastąpić w przyszłości – najpóźniej w ciągu 15 lat – po osiągnięciu zadowalającej wartości. W jego ocenie taka transakcja mieści się w katalogu dozwolonej działalności fundacji rodzinnej (art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej), a dochód z niej powinien korzystać ze zwolnienia z CIT, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT.

Argumentacja wnioskodawcy

Wskazywał on, że wniesienie aktywów w ramach aktu założycielskiego nie stanowi ich nabycia – a tym samym nie można mówić o nabyciu w celu dalszego zbycia, co wyłączyłoby zastosowanie zwolnienia podatkowego. Zdaniem Wnioskodawcy zbycie wniesionych w ramach aktu założycielskiego tokenów przez fundację rodzinną będzie mieściło się w ramach dozwolonego zakresu jej działalności gospodarczej.

Problematyczne „nabycie wyłącznie w celu dalszego zbycia”

Organ podatkowy nie podzielił tego stanowiska. Przede wszystkim przywołał regulacje ustawy o fundacji rodzinnej, zgodnie z którym fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w zakresie zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia.

W tym kontekście ocenił, że „nabycie” w rozumieniu ustawy obejmuje wszelkie formy przeniesienia mienia, w tym uzyskanie go nieodpłatnie. Wobec tego wniesienie tokenów na fundusz założycielski jest formą nabycia w rozumieniu przepisów.

Następnie stwierdził, że skoro z góry zakładana jest sprzedaż tokenów po wzroście ich wartości, to ich wniesienie miało charakter inwestycyjny. A to – zdaniem Dyrektora KIS – wystarcza, by uznać, że fundacja nabyła je „wyłącznie w celu dalszego zbycia”.

To z kolei przesądza, że sprzedaż tokenów przez fundację rodzinną w przedstawionych okolicznościach nie mieści się w katalogu dozwolonej działalności gospodarczej fundacji określonym w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, a zatem nie może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. W konsekwencji dochód z tej sprzedaży podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych według tzw. sankcyjnej stawki 25% – na podstawie art. 24r ust. 1 ustawy o CIT.

Podobne rozstrzygnięcie

Takie podejście koresponduje z prezentowanym dotychczas stanowiskiem Dyrektora KIS. W przywołanej wcześniej interpretacji z 16 września 2024 r. organ ocenił, że sprzedaż krytowalut, jako mienia inwestycyjnego nie kwalifikuje się do dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej z uwagi na ich przetrzymywanie w celach inwestycyjnych.

Jak wskazano w stanie faktycznym tamtej sprawy – fundacja miała gromadzić i przetrzymywać waluty wirtualne zakładając, że ulokowane w ten sposób środki pieniężne będą zwiększały swoją wartość. W ocenie Dyrektora KIS nie mieściło się w ramach dopuszczonej przez ustawę działalności, jeżeli składniki majątkowe nie są wykorzystywane w żaden sposób, a samo ich przetrzymywanie następuje wyłącznie w celu wzrostu wartości (czyli inwestycyjnym).

Podobnie orzekł WSA w Poznaniu w wyroku z 22 lutego 2024 r. sygn. akt. I SA/Po 895/23 w którym uznał, że wirtualna waluta nie ma cech wspólnych na tyle istotnych z instrumentami pochodnymi, by uznać je za prawa podobne.

Co z funduszami inwestującymi w kryptowaluty?

W tym kontekście warto podkreślić, że cel inwestycyjny (nabycie w celu dalszego zbycia) dotyczy tylko mienia jako takiego. W przypadku papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze – fundacja rodzinna może je nabywać i zbywać, a transakcje te nadal mieszczą się w granicach dozwolonej działalności gospodarczej.

Warto przywołać interpretację wydaną 16 września 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.339.2024.1.BD), w której organ potwierdził, że fundacja może w ramach dozwolonej działalności nabywać i sprzedawać papiery wartościowe – w tym jednostki ETF oparte na kryptowalutach.

Organ słusznie uznał, że fundusze ETF, nawet jeśli są oparte na kryptowalutach, należy kwalifikować jako papiery wartościowe, o ile spełniają warunki przewidziane w przepisach. Zwrócono uwagę, że certyfikaty ETF są notowane na giełdach w sposób analogiczny do akcji, a ich konstrukcja została zatwierdzona przez właściwe organy nadzoru, jak np. SEC w USA.

W interpretacji wskazano wprost, że skoro fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze (zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o fundacji rodzinnej), to transakcje te nie podlegają ograniczeniu wynikającemu z art. 5 ust. 1 pkt 1, tj. zakazowi nabywania mienia wyłącznie w celu dalszego zbycia. Fakt, że fundusze ETF są oparte na walutach wirtualnych, nie wpływa negatywnie na ich kwalifikację jako papierów wartościowych.

Wnioski

W naszej ocenie, stanowisko organów podatkowych może wydawać się słuszne – biorąc jedynie pod uwagę obecne brzmienie przepisów i przy dwóch fundamentalnych założeniach:

• nabywanie kryptowalut zostaje dokonane wyłącznie w celu dalszego zbycia oraz
• w okolicznościach wskazujących na działanie fundacji w ramach działalności gospodarczej.

Innymi słowy, jeśli fundacja rodzinna kupuje kryptowaluty, by np. regulować nimi swoje zobowiązania, a przy okazji w przyszłości kryptowaluty sprzeda – działając jako przedsiębiorca pozostanie w ramach dozwolonej działalności gospodarczej.

Można również przyjąć, że nabycie kryptowalut i posiadanie ich w portfelu w najmniejszym stopniu nie jest działalnością gospodarczą. Nie każda aktywność fundacji rodzinnej jest bowiem taką działalnością. Fundacja musiałaby aktywnie działać na rynku kryptowalut, kupować je i sprzedawać w sposób ciągły, zorganizowany i w celu zarobkowym, by można było uznać, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą. A tylko taka działalność fundacji rodzinnej podlega ograniczeniom.

Przy obecnym podejściu organów, jedyną akceptowalną formą inwestowania w kryptowaluty przez fundację rodzinną wydaje się być zakup instrumentów finansowych takich jak ETF lub ETC, które są prawnie kwalifikowane jako papiery wartościowe. Jest to forma odmienna od bezpośredniego posiadania czy obrotu walutami wirtualnymi, których posiadane i obrót może zostać uznany za zbywanie mienia nabytego wyłącznie w celu zbycia – co skutkuje opodatkowaniem dochodu z takich transakcji według 25% stawki CIT.