Transakcje nietypowe – ryzyko sankcji karnoskarbowych i podatkowych

Od lat niezmiennie najczęściej raportowanymi transakcjami w formularzu TPR są transakcje finansowe, transakcje usługowe, a także transakcje związane z dystrybucją czy produkcją. Wynika to z możliwości łatwej identyfikacji takich transakcji jako podlegające obowiązkom z zakresu cen transferowych. Jednak w praktyce działalności gospodarczej, w złożonym i dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym, realizowane są także transakcje, które wymykają się prostej kwalifikacji, mają nietypowy charakter czy nawet w ogóle nie są kojarzone z tematyką cen transferowych. Należy jednak zwracać na nie uwagę, gdyż ich pominięcie może narazić członków zarządu na sankcje karno-skarbowe.

Czym są transakcje nietypowe?

Transakcje nietypowe to operacje gospodarcze, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować do standardowych kategorii. W wielu przypadkach nie są one powszechnie kojarzone z obowiązkami z zakresu cen transferowych, jednak ich pominięcie może skutkować sankcjami karnoskarbowymi i podatkowymi.

Jakie ryzyka niosą transakcje nietypowe?

Nietypowe transakcje mogą prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i prawnych. Brak ich właściwej identyfikacji oraz raportowania może skutkować nałożeniem sankcji karnoskarbowych i podatkowych na członków zarządu oraz spółkę. Dlatego niezbędne jest precyzyjne analizowanie takich transakcji oraz wdrażanie odpowiednich procedur kontrolnych.

Przykłady transakcji nietypowych

1. Transakcje z podmiotami z rajów podatkowych

Jednym z częstych przypadków są transakcje z kontrahentami z rajów podatkowych, np. zakupy towarów z Hongkongu. Choć mogą one dotyczyć niepowiązanych podmiotów, to w przypadku przekroczenia określonych progów (500 000 zł dla transakcji towarowej, 2 500 000 zł dla transakcji finansowej) podlegają one obowiązkowi dokumentacyjnemu i raportowemu.

2. Transakcje związane z reorganizacją grupy

Restrukturyzacje wewnątrz grup kapitałowych, takie jak przejmowanie klientów, pracowników czy funkcji, mogą podlegać przepisom dotyczącym cen transferowych. Przykładem może być sytuacja, w której jedna spółka przejmuje działalność operacyjną innej spółki w grupie, przejmując również jej klientów i zobowiązania. Takie działania mogą prowadzić do konieczności analizy wynagrodzenia za przekazane aktywa i funkcje.

Również operacje kapitałowe realizowane na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych, np. podwyższenie kapitału zakładowego, połączenia i podziały spółek, stanowią wyzwanie w zakresie prawidłowego przeprowadzenia analizy cen transferowych i raportowania. Warto również przeanalizować wpływ tych operacji na poziom opodatkowania oraz potencjalne ryzyka związane z ich nieprawidłową klasyfikacją.

3. Umowy wspólnego przedsięwzięcia

Współpraca w formie konsorcjum, spółki cywilnej czy innego wspólnego przedsięwzięcia pomiędzy podmiotami powiązanymi wymaga analizy pod kątem cen transferowych. Modele te są popularne w branżach takich jak budownictwo, bankowość czy produkcja filmowa. Wspólne przedsięwzięcia mogą prowadzić do rozdzielenia zysków pomiędzy uczestników w sposób, który nie odzwierciedla rynkowych zasad podziału wynagrodzenia, co może skutkować koniecznością szczegółowej analizy ekonomicznej.

Nieprawidłowa klasyfikacja lub brak odpowiedniej dokumentacji może skutkować zakwestionowaniem przez organy skarbowe uznanych kosztów podatkowych lub sposobu podziału przychodów. Ważnym aspektem jest również ocena, czy wspólne przedsięwzięcie nie prowadzi do ukrytej dystrybucji zysków, co mogłoby skutkować dodatkowymi sankcjami podatkowymi.

4. Transakcje bez wynagrodzenia

Często spotykanym przypadkiem są nieodpłatne gwarancje i poręczenia udzielane przez spółkę-matkę na rzecz podmiotów powiązanych. Pomimo braku wynagrodzenia, operacje te również podlegają obowiązkom w zakresie cen transferowych.

5. Refaktury

Refakturowanie kosztów między podmiotami powiązanymi, np. w zakresie najmu, mediów czy utrzymania nieruchomości, często nie jest kojarzone z cenami transferowymi. Jednak każda refaktura stanowi transakcję i może generować obowiązki dokumentacyjne.

6. Transakcje z osobami fizycznymi

Transakcje zawierane ze szczególnymi osobami fizycznymi, np. członkami zarządu lub rady nadzorczej, mogą stanowić transakcje kontrolowane. Umowy pożyczek czy świadczenia usług przez takie osoby wymagają analizy pod kątem cen transferowych. Jest to o tyle istotne, że często takie osoby fizyczne mogą nie mieć świadomości, że realizują transakcje kontrolowane, bo postrzegają siebie jednowymiarowo, podczas gdy stronami takich transakcji są inne i odrębne podmioty: osoba fizyczna i spółka.

Jakie są sankcje karnoskarbowe za niezgłoszenie transakcji nietypowych?

Nieprawidłowe raportowanie transakcji nietypowych może skutkować sankcjami karnoskarbowymi. Członkowie zarządu mogą ponosić odpowiedzialność na podstawie kodeksu karnoskarbowego za brak wymaganej dokumentacji lub błędne informacje w sprawozdaniach.

Jakie są sankcje podatkowe związane z transakcjami nietypowymi?

Niezgłoszenie transakcji nietypowych może prowadzić do sankcji podatkowych, w tym nałożenia dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz odsetek za zwłokę. Organ podatkowy może również podważyć rynkowy charakter ceny zastosowanej w transakcji, co może skutkować domiarem podatkowym. W skrajnych przypadkach organ podatkowy może również zastosować klauzulę GAAR (klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania), co skutkuje dodatkowymi konsekwencjami finansowymi.

Jak uniknąć sankcji przy transakcjach nietypowych?

Aby uniknąć sankcji podatkowych i karnoskarbowych, warto:

• wdrożyć wewnętrzne procedury identyfikacji transakcji nietypowych,
• prowadzić bieżącą analizę operacji gospodarczych,
• konsultować się z ekspertami ds. cen transferowych,
• regularnie szkolić pracowników w zakresie obowiązków raportowych.

Dzięki odpowiedniemu podejściu przedsiębiorstwa mogą minimalizować ryzyko sankcji oraz zapewnić zgodność swoich transakcji z obowiązującymi przepisami podatkowymi.