Zagraniczny pracodawca, polski pracownik – co z podatkiem?

Coraz więcej Polaków decyduje się na pracę zdalną dla zagranicznych firm. Czasami oznacza to fizyczne wyjazdy i codzienną pracę poza granicami kraju, ale równie często praca wykonywana jest w Polsce a obowiązki zawodowe wykonywane są z domowego biura, strefy coworkingowej czy nawet kawiarni – na rzecz pracodawców z Niemiec, Holandii, Wielkiej Brytanii, USA czy Skandynawii.

Choć forma zatrudnienia jest nowoczesna, elastyczna i dostosowana do dzisiejszych realiów rynku pracy, to kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe wcale nie nadążają za tą rewolucją i bywają zaskakująco skomplikowane.

Miejsce opodatkowania dochodów – co decyduje?

Kluczowym elementem w określeniu miejsca opodatkowania dochodów jest rezydencja podatkowa oraz kraj wykonywania pracy.

Zgodnie z polskim prawem, jeżeli dana osoba przebywa na terytorium Polski przez ponad 183 dni w roku kalendarzowym lub posiada tu centrum interesów osobistych lub gospodarczych, uznaje się ją za polskiego rezydenta podatkowego.

W praktyce oznacza to, że wszystkie dochody takiej osoby – zarówno osiągane w Polsce, jak i za granicą – powinny zostać finalnie zadeklarowane w rocznym zeznaniu podatkowym w Polsce.

Warto dodać, że wiele krajów ma podobne zasady dotyczące rezydencji podatkowej, dlatego Polska zawarła szereg umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które mają zapobiegać sytuacjom, w których jedna osoba musiałaby zapłacić podatek dwa razy – w kraju zamieszkania i w kraju, w którym znajduje się siedziba pracodawcy.

Praca w Polsce, zagraniczny pracodawca

Jeśli dana osoba mieszka i pracuje na terenie Polski, a jej pracodawcą jest zagraniczna firma, dochód – co do zasady – powinien być opodatkowany w Polsce. Na pracowniku spoczywa zatem obowiązek samodzielnego rozliczenia się z polskim fiskusem. Zagraniczny pracodawca zazwyczaj nie ma ani obowiązku, ani nawet możliwości odprowadzania zaliczek na PIT czy składek ZUS w Polsce. To pracownik, jako osoba fizyczna osiągająca przychód z zagranicy, sam musi co miesiąc wpłacać zaliczki na podatek dochodowy, a następnie złożyć roczne zeznanie podatkowe – najczęściej na formularzu PIT-36.

Warto w tym miejscu podkreślić, że brak odprowadzenia zaliczek przez zagranicznego pracodawcę nie zwalnia pracownika z odpowiedzialności – to jeden z częstszych błędów popełnianych przez osoby podejmujące pracę zdalną dla zagranicznych firm.

Praca za granicą i w Polsce – co wtedy?

Inaczej wygląda sytuacja, gdy dana osoba fizycznie wykonuje pracę poza Polską – na przykład jest zatrudniona przez niemiecką firmę i rzeczywiście pracuje na terenie Niemiec, ale niektóre dni pracuje także w Polsce.

Jeżeli dana osoba pozostaje polskim rezydentem podatkowym (np. ma w Polsce rodzinę lub powraca do kraju po zakończeniu projektu i przebywa na terytorium Polski ponad 183 dni), dochód zagraniczny – za pracę faktycznie wykonywaną zagranicą musi zostać uwzględniony w rocznym zeznaniu podatkowym stosownie do metody unikania podwójnego podatkowania wynikającej z umowy zawartej z krajem pracy.

W zależności od tego, jakie zapisy zawiera umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a danym krajem, stosuje się:

• metodę wyłączenia z progresją – dochód zagraniczny nie jest opodatkowany w Polsce, ale wpływa na ustalenie stawki podatkowej dla pozostałych dochodów (np. z innych dochodów z pracy w Polsce, świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub działalności gospodarczej opodatkowanej wg skali podatkowej);
• metodę proporcjonalnego odliczenia – dochód jest opodatkowany zarówno za granicą, jak i w Polsce, ale podatek zapłacony za granicą można odliczyć od zobowiązania wobec polskiego fiskusa. Dodatkowo podatnikowi przysługuje prawo do ulgi abolicyjnej w wys. 1380 zł.

Jednak w odniesieniu do dochodu przypadającego na pracę w Polsce (np. kilka dni w miesiącu), podatek powinien być płacony w Polsce. Konieczne będzie zatem stosowne obliczenie proporcji dochodu do opodatkowania w Polsce i regulowanie zaliczek już w trakcie roku podatkowego, a następnie zadeklarowanie tego dochodu jako praca ze stosunku pracy z zagranicy wykonywanego w Polsce. Zatem w odniesieniu do tego dochodu żadna metoda unikania podwójnego opodatkowania nie znajdzie zastosowania.

Rozliczenie roczne – o czym należy pamiętać?

Każdy podatnik, który osiąga dochody z zagranicy i posiada rezydencję podatkową w Polsce, ma obowiązek uwzględnić dochody otrzymane od zagranicznego pracodawcy w swoim rocznym zeznaniu podatkowym. W przypadku pracy na rzecz zagranicznego pracodawcy, niezależnie od formy zatrudnienia (umowa, kontrakt), najczęściej stosowanym formularzem jest PIT-36. Do zeznania należy dołączyć PIT/ZG, jeśli wynagrodzenie od zagranicznego pracodawcy zostało wypłacone za pracę wykonywaną zagranicą. Jeśli praca była wykonywana cały czas w Polsce, PIT/ZG nie jest wymagany.

W formularzu PIT-36 wykazuje się całkowity dochód – zarówno krajowy, jak i zagraniczny – oraz rozlicza podatek należny w Polsce. Załącznik PIT/ZG służy natomiast do szczegółowego wykazania dochodów zagranicznych i podatków zapłaconych za granicą.

Warto również pamiętać o obowiązku posiadania dokumentów potwierdzających wysokość dochodu i podatku zapłaconego za granicą – np. zagranicznych pasków wynagrodzeń, rocznych zestawień od pracodawcy czy zaświadczeń z lokalnych urzędów skarbowych. Brak takich dokumentów może utrudnić prawidłowe rozliczenie, a w ostateczności – prowadzić do konieczności korekty i zapłaty odsetek.

Podsumowanie

Zatrudnienie u zagranicznego pracodawcy, choć coraz powszechniejsze i często korzystne finansowo, wiąże się z dodatkowymi podatkowymi obowiązkami. Kluczowe znaczenie ma ustalenie rezydencji podatkowej, miejsca faktycznego świadczenia pracy oraz znajomość zasad wynikających z umów międzynarodowych.