Towar zadeklarowany jako WDT zostaje wyeksportowany poza UE – wyrok TSUE

1 sierpnia 2025 r. TSUE zabrał głos w wyczekiwanym wyroku odnośnie zmiany klasyfikacji transakcji z WDT na eksport  – w sprawie dotyczącej polskiego podatnika (C‑602/24).

Stan faktyczny

Sprawa dotyczy sytuacji, w której początkowe ustalenia między podmiotami biorącymi udział w transakcji nie pokrywają się z faktycznym przepływem towarów. Zgodnie z wiedzą polskiego dostawcy, towary zostały przemieszczone z Polski na Litwę. Posiadając listy przewozowe potwierdzające ten przepływ towarów, transakcja została zaraportowana jako wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, podlegająca stawce 0%. Jednak, polskie organy podatkowe ustaliły, że nabywca ostatecznie przetransportował produkty poza UE, co wynikało z dokumentów celnych, które udało im się pozyskać.

Polskie organy podatkowe poddały wątpliwości czy transakcja spełnia cechy transakcji wewnątrzwspólnotowej – gdyż nie nastąpiło przemieszczenie towarów na terytorium innego państwa członkowskiego. Dodatkowo stwierdzono, że zabrakło należytej weryfikacji miejsca dostawy towarów ze strony spółki, która w tym zakresie oparła się jedynie o weryfikację formalną dokumentów. W efekcie organy podatkowe uznały, że dostawa stanowiła dostawę krajową podlegającą stawce 5%, dodatkowo wymierzając 30% sankcję.

Sprawa trafiła do WSA w Warszawie (sąd odsyłający), gdzie polska spółka argumentowała w związku z zaistniałymi okolicznościami konieczność reklasyfikacji transakcji na eksport pośredni, podlegający stawce 0%. Sąd zgodnie za spółką stwierdził, że materialnoprawne przesłanki procedury wywozu pośredniego zostały spełnione.

Po skardze kasacyjnej NSA uchylił wspomniany wyrok, a sprawa trafiła do ponownego rozpoznania przez WSA w Warszawie, który postanowił zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi, w związku z brakiem jasności, jak zaklasyfikować transakcję dla celów VAT. Sporne były następujące kwestie:

• Czy dostawę towarów zadeklarowaną przez spółkę jako WDT należy uznać za eksport, jeśli nabywca wywozi towary nie do innego państwa członkowskiego, lecz poza UE?

• Czy dla zastosowania stawki 0% ma znaczenie fakt, że nabywca wywozi towary poza UE bez porozumienia z dostawcą oraz bez jego wiedzy?
• Czy ma znaczenie, jeśli wywóz towarów poza UE opiera się na ustaleniach organów podatkowych wynikających z dokumentów celnych, które pozostają w sprzeczności z dokumentami transportowymi będącymi w posiadaniu dostawcy?

Rozstrzygnięcie TSUE

TSUE odpowiedział się za wykładnią przepisów, która sprzyja podatnikowi i uznał, że zastosowanie stawki 0% obejmuje dostawę towarów pierwotnie zadeklarowaną przez dostawcę jako WDT, która bez jego wiedzy została dokonana przez nabywcę poza terytorium UE, jeżeli omawiany wywóz został stwierdzony przez organy podatkowe na podstawie dokumentów celnych.

W uzasadnieniu TSUE podkreślił znaczenie definicji eksportu towarów i dostawy towarów oraz wagę spełnienia obiektywnych kryteriów tych definicji. Zwrócił również uwagę, że okoliczności takie jak niesprawdzenie przez dostawcę, gdzie dostarczane są sprzedane przez niego towary oraz ograniczenie się do formalnego sprawdzenia dokumentów nie mają znaczenia dla zakwalifikowania transakcji jako eksport. Dokonano bowiem przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jako właściciel na nabywcę, który miał dokonać dostawy zgodnie z warunkami umowy zawartej pomiędzy stronami.

Dodatkowo, najważniejsze jest spełnienie obiektywnych przesłanek do zastosowania zwolnienia przewidzianego dla eksportu towarów. Zagadnienie, że strony pierwotnie uzgodniły bieg transakcji jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, która ostatecznie nie została zrealizowana, oraz że dostawa poza UE nastąpiła bez wiedzy dostawcy, to okoliczności o charakterze subiektywnym, pozostające według TSUE bez istotnego znaczenia.

Fakt pozyskania dokumentów dowodzących dostawę eksportową przez polski organ podatkowy, a nie przez dostawcę, także nie ma znaczenia do zakwalifikowania wspomnianej transakcji jako eksport towarów. Bezspornym jest, że towar fizycznie opuścił terytorium Unii oraz że konsumpcja towarów nie nastąpiła wewnątrz UE. Tak jak już orzekał TSUE, w świetle spełnienia przesłanek materialnych, zgodnie z zasadą neutralności, wymagane jest aby zwolnienie z VAT zostało przyznane, nawet jeśli podatnik pominął pewne wymogi formalne.

Znaczenie wyroku

Prawo do stawki 0% przysługuje wprawdzie w przypadku obu rodzajów transakcji dotyczących sporu (WDT i eksport), jednak przy skrajnie różnych warunkach dokumentacyjnych. Co do zasady, nieposiadanie dokumentacji wiąże się z ryzykiem konieczności zastosowania stawki krajowej.

Niezmiennie, w świetle opisywanego wyroku warto zwrócić uwagę na procesy dokumentacyjne w firmach oraz współpracę pomiędzy działem księgowości a logistyką. Skuteczna komunikacja pozwala na uniknięcie błędów, takich jak nieprawidłowe przypisanie transakcji do odpowiednich kategorii podatkowych, co może prowadzić do sporów z fiskusem.

Jak wynika z opisywanego wyroku TSUE, w przypadku eksportu prawo do  stawki 0% powinno być zachowane pomimo formalnego błędu podatnika. Mniejsze znaczenie ma tutaj klasyfikacja transakcji w deklaracji podatkowej, większe aspekt faktycznego wywozu poza teren UE. Po raz kolejny podkreślono istotę spełnienia warunków materialnych w celu klasyfikacji danej transakcji oraz do zastosowania zwolnień odnośnie stawki VAT.  Wyrok ma kluczowe znaczenie dla podatników, którzy zostali wprowadzeni w błąd przez swoich kontrahentów odnośnie faktycznego przebiegu transakcji.