Od wielu lat,  poszczególne kraje UE zachęcały podatników do podejmowania inwestycji ulgami podatkowymi dla spółek zajmujących się szeroko rozumianymi prawami własności intelektualnej. Tzw. reżimy „IP Box” przewidywały zwolnienie albo preferencyjne zasady opodatkowania dochodów takich spółek.

Cypr na przykład, przewidywał zryczałtowane odliczenie kosztów w wysokości 80% kwalifikowanych przychodów z praw własności intelektualnej, co dawało efektywną stawkę opodatkowania na poziomie 2,5%. Holandia przewidywała obniżoną stawkę 5% dla wybranych przychodów, podobnie Luksemburg (stawka efektywna była odrobinę wyższa niż w Holandii). Ulg można było poszukiwać także w Belgii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Irlandii.

Z biegiem lat zasady opodatkowania spółek IP ewoluowały, w kierunku zmierzającym raczej do zaostrzenia warunków skorzystania z preferencji, także pod wpływem nagłośnionych przez media struktur międzynarodowych wykorzystywanych przez globalne korporacje właśnie do erozji podstawy opodatkowania.

Z czasem, część jurysdykcji wykluczyła możliwość objęcia reżimem IP Box np. przychodów z licencji na używanie znaków towarowych, wprowadzono ograniczenia w przypadku nabywania praw własności intelektualnej od podmiotów powiązanych. Istotne znaczenie dla całego zagadnienia miały prace w ramach Akcji 5 BEPS.

W 15 roku funkcjonowania w UE, Polska miejmy nadzieję,  dołączy do jurysdykcji oferujących preferencje podatkowe dla spółek zajmujących się prawami własności intelektualnej.

Zgodnie z ostatnim, „dużym” projektem nowelizacji ustaw o podatkach  dochodowych, podatnicy  będą mogli opodatkować dochody z kwalifikowanych praw 5% stawką podatku dochodowego. W praktyce powstanie kolejne, odrębnie rozliczane źródło przychodów.

Warunki preferencji są następujące:

• podatnik w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej (stosownie zdefiniowanej) musi
• wytworzyć,
• nabyć lub
• ulepszyć

• wskazane prawo własności intelektualnej, w tym m.in. prawo do wynalazku, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, dodatkowe prawo ochronne na produkt leczniczy, prawo do programu komputerowego.

Projekt nie przewiduje preferencji dla znaków towarowych i praw ochronnych na znaki towarowe, czym wpisuje się w aktualną tendencję międzynarodową.

W związku kwalifikowanym prawem, tylko ściśle określone w ustawie przychody będą objęte preferencją. Będą to dochody:

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa;
• własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym sądowym albo arbitrażu.

Podstawę opodatkowania stanowić będzie suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnych osiągniętych w roku podatkowym, przy czym wysokość dochodu kwalifikowanego będzie się przemnażać przez zdefiniowany w ustawie współczynnik.

Tenże współczynnik będzie kluczowy dla wymiaru ulgi. Przy jego określaniu pod uwagę będą brane koszty bezpośrednio prowadzonej przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej, koszty nabycia wyników takiej działalności od podmiotów powiązanych i niepowiązanych z podatnikiem oraz koszty nabycia prawa kwalifikowanego jako takiego.

Współczynnik taki nigdy nie będzie mógł wynosić więcej, niż 1, co oznacza, że ustawodawca dąży do zmniejszenia podstawy opodatkowania.

Podatnik będzie miał prawo rozliczać stratę z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, co ważne – w całości – w ciągu 5 kolejnych lat podatkowych, przy czym rozliczenie takie będzie możliwe  jest jedynie z dochodami związanymi z tym samym kwalifikowanym prawem własności intelektualnej lub tego samego rodzaju produktu lub usługi lub tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej.

Skorzystanie z preferencji będzie wymagało prowadzenia szczegółowej ewidencji księgowej, umożliwiającej określenie podstawy opodatkowania oddzielnie dla każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Co ważne, możliwe jest uwzględnienie w rozliczeniu wydatków związanych z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem kwalifikowanych praw własności intelektualnej, poniesionych po 31 grudnia 2012 r.

Co powyższe oznacza w praktyce? 

Dla przykładu, wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzorem użytkowym może być np. rower, nowej konstrukcji krzesło czy oprawa długopisu.

Wzorem przemysłowym z kolei jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Tyle definicja ustawowa. Wzorami przemysłowymi mogą być na przykład opakowania, w tym butelki, etykiety, meble, zabawki, wyroby tekstylne, sprzęt sportowy, panele podłogowe i deski, meble i zestawy mebli, Co ciekawe, wzorów przemysłowych można doszukiwać się także w tzw. branży modowej, w której można objąć ochroną różnego rodzaju fasony ubrań.

Dlatego też z pewnością warto zastanowić się, czy spółka typu IP nie może stać się ważnym elementem szerszej struktury. Spółka taka może, w ramach prowadzonej działalności rozwijać dla potrzeb innych podmiotów prawa korzystające z ochrony, np. chronione wzory przemysłowe, użytkowe czy wynalazki i czerpać z tych praw pożytki, opodatkowane według proponowanej przez ustawodawcę preferencji.