Ceny transferowe

Ceny transferowe to warunki, na jakich podmioty powiązane (tzn. grupy spółek, ale nie tylko) wymieniają między sobą towary, usługi lub inne aktywa.

Dokonując transakcji podmioty powiązane zobowiązane są do zachowania tzw. zasady ceny rynkowej (ang. arm’s length principle). Zgodnie z tą zasadą warunki stosowane w transakcjach z podmiotami powiązanymi powinny odpowiadać warunkom rynkowym,  które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

W uproszczeniu można przyjąć, że ceny transferowe dotyczą wszystkich spółek działających w ramach grup kapitałowych.

W praktyce należy jednak pamiętać, że ceny transferowe nie dotyczą wyłącznie takich spółek, ani też samych spółek, ale też ich zagranicznych zakładów, podatkowych grup kapitałowych, jak również osób fizycznych i transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.

Podatnicy objęci przepisami o cenach transferowych zobowiązani są przede wszystkim do stosowania we wszystkich  transakcjach realizowanych z podmiotami powiązanymi cen opartych o zasadę ceny rynkowej (ang. arm’s length principle).

W zależności od typu realizowanych transakcji z podmiotami powiązanymi oraz ich wartości, podatnicy mogą być dodatkowo zobowiązani m.in. do:

• przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych (Local File) wraz z odpowiednimi analizami cen transferowych ( w wariancie analizy porównawczej, tzw. benchmarku lub analizy zgodności),
• złożenia informacji o cenach transferowych (formularza TPR),
• przygotowania grupowej dokumentacji cen transferowych (dokumentacji Master File), czy
• złożenia informacji o grupie podmiotów (formularzy CBC-R / CBC-P).

W przypadku stwierdzenia przez organy kontrolujące, że warunki, na których realizowane są transakcje z podmiotami powiązanymi odbiegają od realiów rynkowych, organy kontrolujące mogą odpowiednio doszacować dochód (stratę) podatnika na podstawie przepisów ordynacji podatkowej. Dodatkowo, kodeks karno-skarbowy przewiduje kary za niedopełnień lub nierzetelne wypełnienie obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych.

Zgodnie z przepisami, terminy na spełnienie obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych w obszarze cen transferowych za dany rok podatkowy (liczone od zakończenia danego roku podatkowego) są następujące:

• 10 miesięcy - na przygotowanie lokalnej dokumentacji cen transferowych (Local File)
• 12 miesięcy - na przygotowanie grupowej dokumentacji cen transferowych (Master File)

oraz

• 3 miesiące - na złożenie CBC-P
• 11 miesięcy - na złożenie TPR oraz ORD-U
• 12 miesięcy – na złożenie CBC-R.

Podstawową zasadą cen transferowych jest zasada ceny rynkowej (tzw. arm’s length principle).

Zasada ceny rynkowej (ang. arm’s length principle) to nadrzędna zasada w obszarze cen transferowych, która mówi, że podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

Zasada ta dotyczy każdej transakcji, tj. niezależnie od istotności tej transakcji i faktu powstania obowiązku dokumentacyjnego.

Ceny transferowe weryfikuje się, stosując metodę najbardziej odpowiednią w danych okolicznościach, wybraną spośród następujących metod:

• Porównywalnej ceny niekontrolowanej
• Ceny odprzedaży
• Koszt plus
• Marży transakcyjnej netto
• Podziału zysku.

W przypadku, gdy nie jest możliwe zastosowanie żadnej z powyższych metod, stosuje się inną metodę, w tym techniki wyceny, najbardziej odpowiednią w danych okolicznościach (tzw. szóstą metodę).

Wyróżnia się trzy sankcyjne stawki podatkowe za stosowanie nierynkowych warunków transakcji:

• 10% kwoty nieprawidłowo wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i nieudokumentowanego dochodu do opodatkowania w całości lub w części,
• 20%, jeżeli podstawa ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln zł lub dokumentacja nie została złożona w terminie,
• 30%, jeżeli podstawa ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln zł i jednocześnie dokumentacja nie została złożona w terminie.

Należy jednak pamiętać, że z perspektywy cen transferowych sankcjonowane jest nie tylko stosowanie nierynkowych warunków w transakcjach między podmiotami powiązanymi, czyli naruszenie zasady ceny rynkowej, ale też niedopełnienie obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych. W tym wypadku należy pamiętać o odpowiedzialności karno- skarbowej, w tym sankcjach sięgających nawet do 41 mln PLN dla osób odpowiedzialnych za kwestie finansowe w spółce (w szczególności członków zarządów).

Najczęstsze błędy dotyczące cen transferowych to m.in.

• ustalenie wynagrodzenia za transakcję niespójnie z profilem funkcjonalnym podmiotów,
• przygotowanie analiz cen transferowych w oparciu o nierzetelne dane,
• brak aktualizacji tych analiz, np. w przypadku zmiany otoczenia rynkowego,
• przygotowanie dokumentacji, która nie opisuje rzeczywistego przebiegu transakcji,
• zapominanie, że przepisy dotyczące cen transferowych dotyczą też osób fizycznych oraz transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych,
• błędne raportowanie transakcji w TPR.

W Polsce została wdrożona tzw. trójstopniowa dokumentacja cen transferowych, która składa się z następujących elementów:

• lokalnej dokumentacji cen transferowych (Local File),
• grupowej dokumentacji cen transferowych (MasterFile),
• raportowania według krajów (CBC-R / CBC-P).

Obowiązki te powstają jednak dopiero po przekroczeniu odpowiednich progów.

Dokumentację cen transferowych należy weryfikować i aktualizować w każdym roku trwania obowiązku dokumentacyjnego.

Analiza cen transferowych, która poza nielicznymi wyjątkami stanowi obowiązkowy element dokumentacji lokalnej, podlega aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata. Wcześniejsza aktualizacja wymagana jest w roku w którym nastąpiła zmiana otoczenia ekonomicznego, o ile miała istotny wpływ na daną analizę.

Najlepszym przygotowaniem do kontroli z zakresu cen transferowych jest bieżące, terminowe wypełnianie obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych.

Należy przy tym pamiętać, że to formularz TPR jest podstawowym narzędziem typowania podmiotów do kontroli w zakresie cen transferowych. Stąd, ważne jest, aby wypełniając ten formularz sprawdzić czy nie generuje on jakichkolwiek ryzyk.

Tak, zasady cen transferowych różnią się w zależności od kraju. Chociaż wiele państw bazuje na wytycznych OECD, każde z nich może wprowadzać własne regulacje i interpretacje dotyczące cen transferowych. Różnice dotyczą m.in. takich aspektów jak metody ustalania cen, obowiązki dokumentacyjne, sankcje za nieprzestrzeganie przepisów, a także definicje podmiotów powiązanych. Ponadto, niektóre kraje mają bardziej rygorystyczne przepisy lub specyficzne regulacje dotyczące określonych sektorów gospodarki. Warto zatem dokładnie zapoznać się z lokalnymi przepisami w każdym kraju, w którym działa firma.