Raportowanie tzw. schematów podatkowych

Stare przekleństwo brzmi „Obyś żył w ciekawych czasach”. Ktoś musi polskich przedsiębiorców bardzo nie lubić. Z perspektywy podatkowej czasy mamy bowiem bardzo ciekawe.

Poza zmianami w zakresie prawa materialnego ustawodawca zdecydował się nałożyć na podatników także dodatkowe obowiązki formalne. Obowiązki te wprawdzie wynikają w pewnym zakresie z prawodawstwa unijnego, niemniej jeśli chodzi o polską implementację, to jesteśmy pionierami w tym zakresie. W Polsce obowiązki te wejdą w życie rok wcześniej, niż wynika to z dyrektywy. Uchwalone przepisy budzą wiele wątpliwości interpretacyjnych, a ich literalna wykładnia prowadzi do przekonania, że Ministerstwo Finansów, niczym Wielki Brat, chce mieć wiedzę o niemal wszystkich działaniach podatników, niezależnie od tego czy mają one charakter agresywnych optymalizacji, czy też dotyczą czynności stricte biznesowych, jak np. wypłata dywidendy czy działalność w strefie ekonomicznej.

Raportowanie schematów podatkowych (MDR) – co to jest?

W wielkim skrócie: określone kategorie podmiotów, będą obowiązane informować Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o działaniach, spełniających pewne przesłanki, zróżnicowane w odniesieniu do tzw. schematów międzynarodowych i krajowych.

Co ważne schemat podatkowy jest definiowany bardzo szeroko i obejmuje nie tylko niedozwolone optymalizacje podatkowe, ale także zupełnie poprawne, w pełni legalne działania. Elementem schematu może być np. obniżenie stawek amortyzacyjnych.

Raportowanie schematów podatkowych krajowych

Schematy podatkowe krajowe będą raportowane, gdy będą dotyczyć tzw. kwalifikowanego korzystającego oraz:

• spełniona jest przesłanka tzw. głównej korzyści podatkowej (rozumiana bardzo szeroko i obejmująca niemal każdą sytuację obniżenia zobowiązania podatkowego lub opóźnienia jego powstania) oraz tzw. ogólna cecha rozpoznawcza (znów katalog budzący szereg wątpliwości praktycznych – przykładowo zobowiązanie się do zachowania poufności albo umowa przewidująca wynagrodzenie za sukces (success fee)

Nawet jeżeli nie wystąpi główna korzyść podatkowa, raportowaniu podlegać będą schematy krajowe jeśli:

• wystąpi tzw. szczególna cecha rozpoznawcza – np. występuje nieprzejrzysta struktura własności prawnej i trudny do ustalenia jest rzeczywisty beneficjent
• wystąpi inna szczególna cecha rozpoznawcza np. jeśli do danej wypłaty nie miałyby zastosowania umowy o unikaniu opodatkowania – płatnik obowiązany byłby do pobrania w ciągu roku podatku dochodowego przekraczającego 5 mln PLN.

Kwalifikowanym korzystającym będzie:

• podmiot, którego przychody lub koszty albo wartość aktywów przekroczy w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 000 000 Euro;
• podmiot, któremu udostępnione jest lub u którego wdrażane jest rozwiązanie, które dotyczy rzeczy lub praw o wartości przekraczającej 2 500 000 Euro;
• korzystający jest podmiotem powiązanym z podmiotem spełniającym jedną z powyższych przesłanek.

Raportowanie schematów podatkowych transgranicznych

Obowiązek powstanie zawsze, gdy:

• spełnione będzie kryterium głównej korzyści oraz dane uzgodnienie posiadać będzie ogólną cechą rozpoznawczą, albo
• uzgodnienie posiadać będzie szczególną cechę rozpoznawczą

Jakich podatków będzie dotyczyło raportowanie?

Odpowiedź jest prosta – wszystkich. Z tym zastrzeżeniem, że w zakresie VAT, ceł i akcyzy raportowane będą tylko schematy krajowe.

Kto będzie raportował

Do raportowania obowiązane będą trzy kategorie podmiotów:

• Promotorzy (w sporym uproszczeniu – przede wszystkim doradcy podatkowi, radcowie prawni, adwokaci);
• Korzystający (podmioty, których dane działania dotyczą) – w szczególności w odniesieniu do schematów niestandaryzowanych, co do których korzystający nie zwolnili promotora z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej,

lub kiedy korzystający nie został poinformowany o nadaniu schematowi podatkowemu tzw. Numeru Schematu Podatkowego – np. w przypadku, kiedy to sam Korzystający jest autorem danego rozwiązania i wdraża je bez udziału podmiotów zewnętrznych.

• Wspomagający (podmioty, które współuczestniczą w procesie wdrażania) – bardzo szeroka definicja obejmująca swoim zakresem np. notariuszy, banki i ich pracowników, księgowych, dyrektorów finansowych, biegłych rewidentów, osobę świadczącą usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Generalnie podmiot obowiązany w danym przypadku do raportowania będzie miał 30 dni na wywiązanie się z tego obowiązku.

Zakres raportowanych danych

Zakres raportowanych danych jest bardzo szeroki i obejmuje między innymi szczegółowe dane dotyczące korzystającego, promotorów, wspomagających, streszczenie opisu uzgodnienia stanowiącego schemat podatkowy, nazwę uzgodnienia, opis działalności gospodarczej, do której ma zastosowanie schemat podatkowy, wyczerpujący opis uzgodnienia stanowiącego schemat podatkowy, czynności dokonywanych w ramach uzgodnienia i ich chronologii oraz występujących powiązań pomiędzy podmiotami powiązanymi; wskazanie znanych przekazującemu informację celów, których realizacji schemat podatkowy ma służyć; przepisy prawa podatkowego znajdujące, zastosowanie w schemacie podatkowym, wartość korzyści podatkowej osiąganej dzięki zastosowaniu schematu.

Sankcje w przypadku MDR

Brak raportowania (lub inne uchybienia w tym zakresie) może wiązać się z nałożeniem grzywny w wysokości 720 stawek dziennych. Dodatkowo Sąd może orzec także środek karny zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Tak wysoko ustawiony próg kary może budzić wątpliwości.

Określone kategorie podmiotów obowiązane są wprowadzić także wewnętrzną procedurę dotyczącą raportowania schematów podatkowych. Brak takiej procedury może wiązać się z karą finansową w wysokości nawet do 10 mln PLN.

Retroaktywność przepisów

Co do zasady przepisy wchodzą w życie 1 stycznia 2019 roku. Obowiązek raportowania będzie dotyczył schematów, co do których pierwsze czynności związane z ich wdrażaniem podjęto:

• od 25 czerwca 2018 roku – w odniesieniu do schematów transgranicznych;
• od 1 listopada 2018 roku – w odniesieniu do schematów krajowych.

Schematy te będą raportowane do końca czerwca 2019 (jeśli raportował będzie promotor) lub do końca września 2019 (jeśli raportował będzie korzystający).

Powyższe nie oznacza jednak, że do pierwszego raportowania mamy jeszcze dużo czasu. Schematy, udostępnione/wdrażane na początku stycznia będą bowiem musiały być zaraportowane już na przełomie stycznia i lutego 2019 roku.

Przepisy dotyczące raportowania tzw. schematów podatkowych są bardzo niejasne i budzą wiele wątpliwości. Ministerstwo Finansów zobowiązało się wydać wyjaśnienia co do stosowania tych przepisów. Projekt wyjaśnień pojawić się ma pod koniec grudnia, natomiast ich wersja ostateczna w drugiej połowie stycznia. Przepisy będą obowiązywać od 1 stycznia 2019 r.