Krótkoterminowy wynajem środków transportu, czyli o tym, gdzie opodatkować taką transakcję?

Choć lato powoli ustępuje miejsca jesieni, wciąż nie brakuje osób, które korzystają z ostatnich tygodni wakacyjnej aury. Dla jednych to czas długo wyczekiwanego urlopu, dla innych – okazja do krótkiego wypadu za miasto. Coraz częściej elementem takich wyjazdów staje się wynajem samochodu czy łódki.

Jak takie zachowanie będzie traktowane z perspektywy regulacji VAT-owskich? Gdzie będzie podlegać opodatkowaniu transakcja krótkoterminowego wynajmu środków transportowych? Tego dowiecie się z dzisiejszego wpisu. 

Najpierw – przypomnijmy zasady ogólne

Jeżeli chodzi o określenie miejsca świadczenia usługi (a więc o przesądzenie gdzie dana usługa będzie opodatkowana podatkiem VAT), to na gruncie ustawy o VAT[1] – co do zasady – decydujące znaczenie ma:

• w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów będących podatnikami – siedziba działalności gospodarczej[2] (stałe miejsce prowadzenia działalności[3], stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu[4]) usługobiorcy,

• w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów nie będących podatnikami – siedziba działalności gospodarczej[5] (stałe miejsce prowadzenia działalności[6], stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu[7]) usługodawcy.

A co z krótkoterminowym wynajmem środków transportu?

W przypadkach transakcji polegających na krótkoterminowym wynajmie środków transportu, dla określenia miejsca ich opodatkowania, znajdują zastosowanie przepisy szczególne.

Na potrzeby tego artykułu, zacznijmy więc od wyjaśnienia, czym jest środek transportu. Zgodnie z art. 38 Rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011[8],  pod pojęciem środka transportu należy rozumieć  pojazdy, mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy, i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu. A zatem, do środków transportu można zaliczyć na przykład samochody, rowery, motocykle, statki czy też statki powietrzne (samoloty).

Czym jest z kolei najem (wynajem)? To nic innego jak oddanie komuś lub wzięcie od kogoś do czasowego użytkowania pewnej własności – tu: środka transportu, za odpowiednim wynagrodzeniem.

Jeśli chodzi zaś o tzw. krótkoterminowy wynajem środka transportu, to ma on swoją definicję w art. 28j ust. 2 ustawy o VAT. I tak, polega on na ciągłym posiadaniu środka transportu lub korzystaniu z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni.

Gdzie będzie opodatkowana taka usługa? O tym stanowi art. 28j ust. 1 ustawy o VAT. I tak, w przypadku usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu za miejsce ich świadczenia uznaje się miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Artykuł 40 Rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 precyzuje czym jest to miejsce, w którym środek transportu jest faktycznie oddany do dyspozycji najemcy – jest to bowiem miejsce, w którym najemca lub osoba trzecia działająca w jego imieniu przejmuje nad takim środkiem transportu fizyczne posiadanie. Innymi słowy, w bardzo dużym uproszczeniu, chodzi tu o miejsce „przekazania kluczyków”.

Warto zwrócić uwagę, że dla opisywanej wyżej regulacji bez znaczenia pozostaje status usługobiorcy – a więc ww. przepis art. 28j ust. 1 i 2 ustawy o VAT zastosowanie ma zarówno do usługobiorców będących podatnikami, jak i tych, którzy nimi nie są, w tym także do konsumentów.

Przykład 1

Pan Jan wraz z rodziną jest na wakacjach we Francji. Na miejscu wynajął jacht na 10 dni. W związku z tym, że zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 28j ust. 1 ustawy o VAT, ta usługa najmu opodatkowana jest we Francji.

Przykład 2

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w spółce XYZ Sp. z o.o., wyjechała w podróż służbową do Włoch. Tam też, w celu wykonywania zadań służbowych, wynajęła samochód osobowy na 7 dni. W związku z tym, że tutaj również zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 28j ust. 1 ustawy o VAT, usługa najmu opodatkowana będzie we Włoszech według włoskich przepisów o VAT. Na spółce XYZ Sp. z o.o. (pracodawcy) nie ciążą żadne obowiązki z zakresie VAT w Polsce.

Wynajem środka transportu przez okres dłuższy niż wskazany w art. 28j ust. 2 ustawy o VAT

Jeżeli usługa najmu ma jednak charakter długoterminowy, tj. przekraczający okresy wymienione w art. 28j ust. 2 ustawy o VAT, to miejsce opodatkowania takiej usługi należy określić stosując zasady ogólne (patrz art. 28b ustawy o VAT w przypadku świadczenia usług na rzecz podatników oraz art. 28c ustawy o VAT w przypadku świadczenia usług na rzecz nie-podatników).

Na koniec, warto wspomnieć o niezwykle interesującej regulacji art. 28j ust. 4 ustawy o VAT. Zgodnie z nią, usługa wynajmu statku rekreacyjnego, innego niż wynajem krótkoterminowy – a więc usługa wynajmu długoterminowego statku rekreacyjnego, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (a więc również na rzecz konsumentów), podlega opodatkowaniu VAT w miejscu, w którym statek ten jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy. Warunkiem takiego sposobu określenia miejsca opodatkowania VAT jest jednak świadczenie takiej usługi przez usługodawcę z jego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, które znajduje się w tym samym miejscu, w którym statek zostaje oddany do faktycznej dyspozycji.

[1] Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361).

[2] Patrz art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

[3] Patrz art. 28b ust. 2 ustawy o VAT.

[4] Patrz art. 28b ust. 3 ustawy o VAT.

[5] Patrz art. 28c ust. 1 ustawy o VAT.

[6] Patrz art. 28c ust. 2 ustawy o VAT.

[7] Patrz art. 28c ust. 3 ustawy o VAT.

[8] Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (wersja przekształcona) (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 77, str. 1 z późn. zm.).