Kolejnym rozdziałem z cyklu Wytycznych finansowych, który chcielibyśmy Państwu po krótce przedstawić jest rozdział D, opisujący gwarancje wewnątrzgrupowe. W rozdziale tym znajdą Państwo informację, w jaki sposób odpowiednio identyfikować gwarancję wewnątrzgrupową oraz w jaki sposób ustalać opłatę gwarancyjną, kiedy jest ona zasadna.

Jak odpowiednio zidentyfikować gwarancję

Zgodnie z opublikowanymi Wytycznymi, najistotniejszą rzeczą w przypadku gwarancji wewnątrzgrupowych jest ich odpowiednie rozpoznanie a więc identyfikacja, czy w danym przypadku występuje gwarancja sensu stricto, stanowiąca prawnie wiążące zobowiązanie gwaranta do spłaty zobowiązań dłużnika, czy też współpraca stron w zakresie gwarancji wynika tylko i wyłącznie z przynależności stron do jednej grupy kapitałowej. Wytyczne wskazują przy tym, że odpowiednie rozpoznanie transakcji powinno bazować na analizie korzyści, jakie dłużnik realizuje w związku z otrzymaną gwarancją. Poprzez wspomniane korzyści Wytyczne rozumieją np. (i) korzystniejsze oprocentowanie, (ii) zwiększoną sumę finansowania czy (iii) wydłużony termin spłaty.

Co istotne, zgodnie z Wytycznymi, istnieją sytuacje, w których warunki finansowania stanowią wynikową przynależności dłużnika do grupy kapitałowej, a więc fakt posiadania rzekomej gwarancji nie zmienia warunków finansowania i nie przynosi korzyści po stronie dłużnika, opłata za tego typu gwarancje nie powinna być stosowana, bowiem nie zostałaby zaakceptowana przez podmioty niezależne w podobnych okolicznościach.

W punkcie 10.161 Wytyczne dodatkowo rozważają, czy w przypadku, w którym otrzymanie gwarancji pozwala dłużnikowi na zwiększenie sumy finansowania, opłata gwarancyjna nie powinna być naliczana jedynie od dodatkowej sumy finansowania, na której zaciągnięcie pozwoliło dłużnikowi udzielenie gwarancji przez gwaranta. W praktyce bowiem dodatkowa suma finansowania wynikająca z udzielenia gwarancji stanowi de facto finansowanie (pożyczkę) udzielone przez podmiot finansujący gwarantowi, w związku z posiadaną przez niego kondycją finansową (ratingiem).

Jak wycenić gwarancję

W zakresie sposobu wyceny opłaty gwarancyjnej Wytyczne wskazują na kilka sposobów, w jaki można podejść do wyceny opłaty gwarancyjnej:

1. Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej

Podobnie jak w przypadku każdego typu transakcji wewnątrzgrupowych, metodą, umożliwiającą zachowanie najwyższego stopnia porównywalności, jest metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej. Wytyczne wskazują, że opłata gwarancyjna, jeżeli zasadna, tam, gdzie jest to możliwe, powinna być wyceniania w oparciu o warunki ustalone w porównywalnych transakcjach, na przykład, kiedy niezależny gwarant udziela na rzecz innego dłużnika gwarancji stanowiących zabezpieczenie porównywalnej pożyczki lub kiedy ten sam dłużnik ma inne porównywalne pożyczki, które zostały zabezpieczone gwarancją niezależnego gwaranta. Niemniej, z uwagi na ograniczoną dostępność danych, w praktyce może okazać się trudne bądź nawet niemożliwe wycenienie opłaty gwarancyjnej przy zastosowaniu metody porównywalnej ceny niekontrolowanej.

2. Podejście dochodowe – Yield approach

Innym podejściem możliwym do zastosowania jest podejście dochodowe (z ang. Yield approach), w ramach którego opłatę gwarancyjną można wycenić poprzez wyznaczenie spreadu pomiędzy (i) oprocentowaniem pożyczki zabezpieczonej gwarancją a (ii) oprocentowaniem pożyczki niezabezpieczonej, przy uwzględnieniu tzw. implicit support (który był opisywany w ramach poprzedniego wpisu). Jako że wyznaczony spread stanowić będzie korzyść dłużnika związaną z otrzymaną gwarancją (w postaci niższego oprocentowania), zakłada się, że stanowić on będzie też maksymalną wysokość opłaty gwarancyjnej, jaka zostałaby zaakceptowana na rynku.

Wytyczne wskazują przy okazji, że w sytuacji, w której dany podmiot ma wyznaczony rating kredytowy przez niezależną agencję ratingową, w takim wypadku nie ma konieczności stosowania podejścia implicit support z uwagi na fakt, że rating wyznaczany przez agencje ratingowe uwzględnia już fakt przynależności danego podmiotu do grupy kapitałowej.

3. Podejście kosztowe – Cost approach

Do wyceny opłaty gwarancyjnej podejść można również od strony kosztowej, określając oczekiwaną stratę, jaką może odnieść gwarant w związku z udzieleniem gwarancji w przypadku niewypłacalności dłużnika, przy wykorzystaniu wskaźnika LGD (z ang. Loss given default). Alternatywą dla tej metody jest zweryfikowanie wysokości kapitału gwaranta, jaki potrzebny byłby do poniesienia takiego ryzyka i zarządzania nim.

Do szacowania oczekiwanej straty bądź wymagań kapitałowych stosować można różnorodne modele wycen. Najpopularniejsze z nich bazują na równoważeniu gwarancji z innymi instrumentami finansowymi, na przykład traktując gwarancję, jako opcję sprzedaży i stosując modele wyceny opcji, modele wyceny swapów ryzyka kredytowego itp. Podejście kosztowe, niezależnie od wyboru modelu wyceny, określa minimalną wartość opłaty gwarancyjnej, jaka zostałaby zaakceptowana przez podmioty niezależne w podobnych okolicznościach.

4. Analiza oczekiwanych strat

Metoda ta, podobnie jak w przypadku podejścia kosztowego, polega na szacowaniu wynagrodzenia gwaranta z tytułu udzielenia gwarancji na podstawie prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania przez dłużnika i uwzględnia dokonanie korekt uwzględniających oczekiwaną stopę odzysku (z ang. recovery rate) w przypadku niewykonania tego zobowiązania. Gwarancję można następnie wycenić w oparciu o oczekiwany zwrot z kapitału w oparciu o modele wyceny komercyjnej, takie jak model wyceny aktywów kapitałowych (CAPM).

5. Podejście kapitałowe – Capital support method

W przypadku podejścia kapitałowego wycena opłaty gwarancyjnej opiera się na dokapitalizowaniu dłużnika w celu zwiększenia jego ratingu do ratingu gwaranta. W tym celu wyznacza się rating dłużnika (przy uwzględnieniu implicit support) a następnie określa, w jakim stopniu należałoby dokapitalizować dłużnika w celu zrównania jego ratingu do ratingu gwaranta. Wycena opłaty gwarancyjnej bazować wtedy będzie na wskaźniku spodziewanego zwrotu z kapitału niezbędnego w dokapitalizowaniu dłużnika.

Niezależnie od metody wybranej do wyceny opłaty gwarancyjnej należy pamiętać, że opłata ta, zgonie z Wytycznymi, aby była uzasadniona biznesowo, nie może rodzić po stronie dłużnika wyższych kosztów, aniżeli zaciągnięcie finansowania bez zabezpieczenia. Innymi słowy opłata gwarancyjna, która przy uwzględnieniu kosztów finansowania dawać będzie po stronie dłużnika łączny koszt równy bądź przewyższający koszt zaciągnięcia finansowania bez zabezpieczenia, nie zostałaby zaakceptowana przez podmioty niepowiązane.

O ile Wytyczne kierunkowo wskazują, jak podejść do określenia/zweryfikowania opłat gwarancyjnych w teorii, tak w praktyce, podobnie jak przy innych transakcjach finansowych, proces określenia/weryfikacji rynkowego poziomu opłat gwarancyjnych jest niezwykle złożony i ma charakter kompleksowy. Analiza mająca na celu określenie/weryfikację rynkowego poziomu opłat gwarancyjnych, podobnie jak w przypadku transakcji pożyczkowych, wymaga znajomości nie tylko zagadnień z tematyki cen transferowych, ale również uzupełnienia jej o specyfikę transakcji zawieranych na rynku finansowym. Ponadto, w celu dokonania takiej analizy niekiedy niezbędny jest także dostęp do specjalistycznych baz danych czy modeli wykorzystywanych przy wyliczaniu opłat gwarancyjnych.