Kolejnym rozdziałem z cyklu Wytycznych finansowych, który chcielibyśmy Państwu po krótce przedstawić jest rozdział F, opisujący sposób określenia stopy zwrotu wolnej od ryzyka oraz skorygowanej o ryzyko stopy zwrotu., w sytuacji, gdy podmiot jest uprawniony do tego rodzaju wynagrodzenia.

Gdy podmiot finansujący nie ponosi ryzyka

Jeżeli podmiot finansujący nie ma zdolności do ponoszenia ryzyka lub nie pełni funkcji decyzyjnych w celu kontrolowania ryzyka związanego z udzieleniem finansowania, wówczas jest uprawniony jedynie do tzw. stopy zwrotu wolnej od ryzyka (risk-free rate of return), jako wynagrodzenia z tytułu udzielonego finansowania.

Stopa zwrotu wolna od ryzyka to hipotetyczny zwrot, którego można oczekiwać
w przypadku inwestycji dokonywanych bez ryzyka straty. Jako że w praktyce nie występują inwestycje o zerowym ryzyku, sposób ustalenia wynagrodzenia będzie zależał od faktów i okoliczności konkretnego przypadku.

Podejściem powszechnie stosowanym w praktyce jest przyjęcie stopy procentowej niektórych papierów wartościowych emitowanych przez państwo (np. obligacji skarbowych), jako stopy referencyjnej dla stopy zwrotu wolnej od ryzyka, ze względu na to, że takie instrumenty nie niosą ze sobą znaczącego ryzyka niewykonania zobowiązania. Przy ustalaniu stopy wolnej od ryzyka należy wziąć pod uwagę przede wszystkim następujące czynniki:

• waluta – powinna być tożsama z walutą funkcjonalną inwestora, natomiast w przypadku kilku krajów emitujących obligacje w tej samej walucie, punktem odniesienia stopy wolnej od ryzyka powinny być obligacje o najniższej stopie zwrotu,
• zabezpieczenie – powinno być wydawane w tym samym czasie lub mieć podobny termin zapalności, jak w przypadku transakcji kontrolowanej,
• termin zapadalności instrumentu finansowego – czas trwania zabezpieczenia referencyjnego powinien być zgodny z czasem trwania inwestycji, ponieważ zwykle wpływa na jego cenę.

Poza odniesieniem do państwowych papierów wartościowych, również inne instrumenty mogą służyć  do oszacowania poziomu stopy zwrotu wolnej od ryzyka, np.: stopy międzybankowe, stopy swapów procentowych lub umowy odkupu papierów wartościowych.

Gdy podmiot finansujący ponosi ograniczone ryzyko

Gdy strona udzielająca finansowania sprawuje kontrolę oraz ponosi ryzyko związane z zapewnieniem finansowania, jednak nie ponosi innych ryzyk związanych z działalnością finansowaną, może oczekiwać stopy zwrotu skorygowanej o przejmowane ryzyko (risk-adjusted rate of return). Jeżeli bowiem podmiot finansujący przejmuje ryzyko finansowe, jest narażony na potencjalną materializację tego ryzyka. Zatem, ponoszenie ryzyka finansowania uzasadnia uzyskanie wynagrodzenia wyższego niż stopa zwrotu wolna od ryzyka.

Przy ustalaniu stopy skorygowanej o ryzyko ważne jest zidentyfikowanie i zróżnicowanie ryzyka finansowego, które przejmuje podmiot finansujący oraz ryzyka operacyjnego, które przejmuje strona finansowana i które związane jest z wykorzystaniem funduszy, przykładowo na opracowanie wartości niematerialnych.

Rozdział F Wytycznych prezentuje możliwe rozwiązania w procesie ustalania wynagrodzenia w przypadkach braku ryzyka / ograniczonego ryzyka po stronie podmiotu finansującego. Jednakże, wybór najbardziej odpowiedniego sposobu ustalenia wynagrodzenia będzie zależał od okoliczności konkretnego przypadku i powinien wynikać z przeprowadzonej analizy transakcji, w tym prawidłowego określenia profilu funkcjonalnego stron transakcji.