Podatek od przerzuconych dochodów vs. umowy międzynarodowe: Czy Polska gra nieczysto?

Podatek od przerzuconych dochodów miał chronić polską bazę podatkową przed transferami dochodów do rajów podatkowych. Początkowo regulacje obejmowały zarówno płatności krajowe jak i transgraniczne, jednak po roku obowiązywania zakres podatku został ograniczony wyłącznie do płatności na rzecz nierezydentów. Zmiana ta spowodowała że w praktyce stał się bombą zegarową dla przedsiębiorców – nie tylko przez skomplikowane obowiązki administracyjne, ale też ryzyko naruszenia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (DTT). Z perspektywy podatników kwestia ta staje się coraz bardziej paląca, ponieważ termin rozliczenia za 2024 rok (31 marca 2025) zbliża się nieuchronnie.

Dla wielu firm oznacza to nie tylko dodatkowe obciążenia finansowe, ale też ryzyko sporów z organami podatkowymi w Polsce i za granicą.

Na czym polega problem  z podatkiem od przerzuconych dochodów?

Podatek ten nie dotyczy przychodów zagranicznych firm, tylko kosztów polskich podatników. Jeśli polska firma ponosi wysokie koszty na rzecz powiązanego nierezydenta (np. za usługi doradcze czy licencje), a jego dochody opodatkowane są niską efektywną stawkę podatkową (<14,25%) to polski rezydent musi doliczyć te koszty do swojej podstawy opodatkowania i zapłacić od niej 19% CIT.

Konflikt podatku od przerzuconych dochodów z prawem międzynarodowym

Artykuł 24 ust. 4 Konwencji Modelowej OECD (podstawa większości DTT) zawiera klauzulę niedyskryminacji, która stanowi:

„odsetki, należności licencyjne i inne koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo umawiającego się państwa […] są odliczane na takich samych warunkach, jakby były one płacone na rzecz osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w tym pierwszym wymienionym państwie.”

Tymczasem podatek od przerzuconych dochodów:

• Prowadzi do odmiennego traktowania transakcji transgranicznych w porównaniu z transakcjami krajowymi,
• Nie korzysta z wyłączeń z klauzul dyskryminacyjnych tak jak WHT (DTT wprost regulują podatek u źródła i wyłączają go z zakresu klauzul niedyskryminacyjnych),

Przykład:

Polska spółka płaci 1 mln zł rocznie za usługi doradcze zagranicznemu dostawcy. Jeśli dostawca ma efektywną stawkę podatkową 10%:

• Polski podatnik musi doliczyć te koszty do swojej podstawy i zapłacić 190 tys. zł dodatkowego CIT,
• W efekcie, w praktyce koszty te stają się nieodliczalne – co nie miałoby miejsca, gdyby dostawcą był podmiot polski.

To właśnie dyskryminacja: transakcje transgraniczne są traktowane mniej korzystnie niż analogiczne transakcje krajowe, mimo że umowy DTT mają chronić przed takimi praktykami.

Konstytucyjne rozwiązanie

Zgodnie z art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawami krajowymi. To oznacza, że podatnicy dokonujący płatności do krajów, z którymi Polska ma podpisane DTT, mogą mieć mocne argumenty prawne przeciwko stosowaniu tego podatku.

Dane Ministerstwa Finansów pokazują, że podatek ma ograniczony zakres – w 2023 roku podatek zapłaciło zaledwie 9 podmiotów, a w 2022 roku 14 podatników.

Podatek od przerzuconych dochodów: ryzyka w pigułce

1. Podwójne opodatkowanie: Koszt nieodliczony w Polsce + opodatkowany za granicą,
2. Spory z organami podatkowymi: Zagraniczne firmy mogą kwestionować zasadność podatku,
3. Wizerunkowe koszty dla Polski: Naruszenie DTT może zaszkodzić reputacji Polski jako partnera biznesowego.

Co dalej z podatkiem od przerzuconych dochodów?

Jeśli polski rząd nie zmieni przepisów, spodziewajmy się głośnych sporów sądowych i procedur MAP. Odrębną kwestią pozostaje potencjalne naruszenie prawa UE, w szczególności w zakresie swobody świadczenia usług i swobody przedsiębiorczości, co mogłoby prowadzić do kolejnych postępowań na poziomie unijnym.

W obliczu zbliżającego się terminu rozliczenia podatku warto:

• Sprawdzić, czy zagraniczny kontrahent ma siedzibę w kraju, z którym Polska podpisała DTT,
• Pamiętać, że ciężar dowodu spoczywa na podatniku – konieczne jest aktywne wykazanie, że podatek nie jest należny.

Podatek od przerzuconych dochodów niesie za sobą poważne konsekwencje prawne w świetle międzynarodowych zobowiązań Polski. Przed uiszczeniem tej daniny podatnicy powinni przeanalizować, czy umowy międzynarodowe nie dają im skutecznej ochrony.