Rozliczenia wewnątrzgrupowe na celowniku TSUE – co oznacza wyrok Weatherford w kontekście nabywania usług wewnątrzgrupowych?

W pierwszym wpisie z serii TP a VAT (link: https://www.mddp.pl/rozliczenia-wewnatrzgrupowe-pod-lupa-tsue/) przedstawiliśmy ogólny kontekst najnowszych orzeczeń TSUE dotyczących tej tematyki.

Dziś rozwijamy ten temat, analizując szczegółowo wyrok w sprawie Weatherford (sygn. C-527/23), który ma duże znaczenie dla interpretacji prawa do odliczenia VAT w transakcjach między podmiotami powiązanymi.

W grudniu 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał ważny wyrok w sprawie Weatherford Atlas Gip SA (sygn. C‑527/23). TSUE stanął w tej sprawie po stronie podatników i przypomniał organom podatkowym o granicach ich uprawnień – szczególnie w kontekście prawa do odliczenia VAT.

To kolejna decyzja, obok m.in. spraw Arcomet czy Högkullen, która pokazuje, jak istotne i zawiłe są zagadnienia z pogranicza VAT i cen transferowych. Co więc wynika z wyroku Weatherford? I co to oznacza dla firm w Polsce?

Kontekst sprawy Weatherford (C‑527/23)

Sprawa dotyczyła rumuńskiej spółki Weatherford Atlas Gip, działającej w branży usług naftowych, która w 2016 r. przejęła inną spółkę z grupy – Foserco SA. Foserco nabywała od zagranicznych podmiotów powiązanych szereg ogólnych usług administracyjnych, przy czym dostawcami były spółki z grupy Weatherford z siedzibami poza Rumunią. Podatek VAT od tych usług był rozliczany w mechanizmie odwrotnego obciążenia.

W następstwie kontroli podatkowej rumuńskie organy zakwestionowały prawo spółki Foserco do odliczenia VAT naliczonego od usług administracyjnych, uznając, że nie wykazano związku tych usług z opodatkowaną działalnością spółki. Co istotne, organy nie kwestionowały faktycznego wykonania usług ani nie zarzucały nadużycia czy pozorności – przeciwnie, potwierdzono, że usługi miały miejsce, jednak fiskus uznał je za zbędne z ekonomicznego punktu widzenia. Wątpliwość co do zgodności takiego podejścia z przepisami dyrektywy VAT skłoniła sąd rumuński do skierowania pytań prejudycjalnych do TSUE.

Stanowisko TSUE

W wyroku z 12 grudnia 2024 r. TSUE uznał, że odmowa prawa do odliczenia VAT naruszyła podstawową zasadę, jaką jest neutralność podatkowa. Gwarancją neutralności jest prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od wydatków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, niezależnie od ich celu czy rezultatu.

Trybunał podkreślił, że decyzje organów muszą opierać się na obiektywnej analizie dowodów, a nie subiektywnej ocenie racjonalności wydatku. Jeśli usługi – np. administracyjne – stanowią element ogólnych kosztów działalności i wchodzą w cenę towarów lub usług, to wydatki te podlegają odliczeniu. Kryterium jest rzeczywiste wykorzystanie usług w działalności gospodarczej, a nie konieczność ich poniesienia.

Znaczenie wyroku dla podatników w grupach kapitałowych

Choć sprawa Weatherford dotyczyła rozliczeń VAT w Rumunii, jej znaczenie ma charakter ogólnounijny i może istotnie wpłynąć na praktykę stosowania prawa również w Polsce.

Wyrok TSUE najpewniej skłoni krajowe organy i sądy do przemyślenia dotychczasowego podejścia do rozliczeń wewnątrzgrupowych. Dla podatników oznacza to z jednej strony silniejszą ochronę przed arbitralną ingerencją fiskusa w decyzje gospodarcze, z drugiej – większą odpowiedzialność za właściwe udokumentowanie transakcji.

Trybunał jasno wskazał, że to na podatniku ciąży obowiązek wykazania związku między nabytymi usługami a jego działalnością opodatkowaną. Tym bardziej istotne jest, aby grupy kapitałowe dysponowały rzetelną, kompletną dokumentacją, która potwierdza rzeczywisty charakter i cel gospodarczy danego wydatku. W przeciwnym razie, nawet formalnie dopuszczalne odliczenie może zostać zakwestionowane z powodu braku należytej staranności.

Podsumowując, wyrok Weatherford przypomina, że podatnicy działający w strukturach grupowych muszą łączyć ochronę swoich praw z dbałością o dokumentację. To właściwy moment, by przyjrzeć się rozliczeniom wewnątrzgrupowym – bo to właśnie jakość udokumentowania może przesądzić o bezpieczeństwie podatkowym w razie kontroli.

Co na to ceny transferowe?

Regulacje w zakresie cen transferowych wymagają, podobnie jak to wskazał TSUE, wykazania rzeczywistego związku pomiędzy ponoszonym kosztem a uzyskiwaną korzyścią gospodarczą. W praktyce oznacza to konieczność posiadania i przedłożenia dowodów w  formie np. rzetelnie sporządzonej dokumentacji cen transferowych oraz prawidłowo przeprowadzonej analizy funkcjonalnej.

Ponadto nasze doświadczenie pokazuje, że odpowiednio zaprojektowana polityka TP, uzupełniona o podejście umożliwiające obronę rozliczeń także na gruncie VAT, staje się dziś nie tylko dobrą praktyką, ale i elementem realnej ochrony podatkowej.

Co na to VAT?

Choć formalnie przepisy regulujące opodatkowanie VAT wskazują na możliwość odliczenia VAT naliczonego „w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych”, to jednak również na gruncie tego podatku należy posiadać dokumentację potwierdzającą wykonanie nabywanych usług niematerialnych.

Omawiany wyrok daje też podatnikom istotną gwarancję neutralności VAT – organy podatkowe nie mogą arbitralnie decydować o tym, jakie usługi są potrzebne podatnikom, a jakie nie. Dowody wykonania usług i odpowiednio zredagowana polityka TP pozwolą jednocześnie zabezpieczyć rozliczenia w VAT i podatku dochodowym.

Jak możemy pomóc?

Wspieramy firmy w kompleksowym podejściu do rozliczeń wewnątrzgrupowych – również w świetle aktualnych i przyszłych rozstrzygnięć TSUE. Łączymy wiedzę z obszaru cen transferowych i VAT, identyfikując potencjalne ryzyka, analizując dokumentację i wspierając w przygotowaniu rozwiązań zgodnych z obowiązującymi regulacjami.

Zapraszamy do kontaktu – wspólnie ocenimy, jak aktualne orzecznictwo TSUE może wpłynąć na Państwa organizację.