Szef KAS odmawia wydania opinii zabezpieczającej w sprawie fundacji rodzinnej

Zgodnie z opublikowaną 4 lutego 2025 r. odmową wydania opinii zabezpieczającej [1], utworzenie fundacji rodzinnej, wniesienie do niej udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie ich niemal natychmiastowa sprzedaż i wypłata środków do beneficjentów jest niepożądaną optymalizacją podatkową.

Stanowisko Szefa KAS

W uzasadnieniu odmowy wydania opinii zabezpieczającej Szef KAS wskazał, że natychmiastowa sprzedaż wniesionych do fundacji rodzinnej udziałów, a następnie wypłata uzyskanych z tego tytułu środków na rzecz jej beneficjentów może sugerować, że fundacja została utworzona i wykorzystana wyłącznie w celu sprzedaży udziałów z niższym obciążeniem podatkowym. Na powyższe wskazywał między innymi fakt, że fundator już od jakiegoś czasu zainteresowany był sprzedażą udziałów (przygotowania trwały około 1,5 roku), a wykorzystanie przez niego w roli pośrednika fundacji rodzinnej, miało na celu jedynie, jak zresztą sam wskazał, korzystniejsze opodatkowanie transakcji.

Zdaniem Szefa KAS takie „transakcyjne” wykorzystanie fundacji rodzinnej jest sprzeczne z celami, dla których została ona powołana.

Warto przypomnieć, że głównymi celami fundacji rodzinnej mogą być np. zaplanowanie sukcesji oraz ochrona majątku, w szczególności przedsiębiorstw, przed podziałem. Opisana w odmowie transakcja w ocenie Szefa KAS nie realizowała tych założeń, a koncentrowała się przede wszystkim na osiągnięciu korzyści podatkowej.

Sprzedaż wniesionych do fundacji rodzinnej udziałów – dopuszczalna ale nie zawsze

Odmowa wydania w przedmiotowej sprawie opinii zabezpieczającej nie oznacza, że każde zbycie mienia przez fundację rodzinną jest problematyczne. Szef KAS wskazał jedynie, że dana transakcja musi mieć uzasadnienie inne niż wyłącznie korzyść podatkowa.

Potwierdzają to wcześniejsze opinie zabezpieczające wydane przez Szefa KAS w sprawach dotyczących sprzedaży udziałów przez fundację rodzinną [2]. Na ocenę sytuacji wpływają m.in.:

1. podjęcie decyzji o sprzedaży udziałów już po ich wniesieniu do fundacji rodzinnej,
2. reinwestowanie przez fundację środków uzyskanych ze sprzedaży,
3. przeznaczenie środków na realizację ustawowych celów fundacji rodzinnej.

Czy klauzula antyabuzywna uchroni fundacje rodzinne przed zmianami w ich opodatkowaniu?

Zdarzenia polegające na wniesieniu udziałów w spółce do fundacji rodzinnej i ich szybka sprzedaż wywołuje wiele kontrowersji. Zdaniem przedstawicieli Ministerstwa Finansów wykorzystanie fundacji rodzinnej w taki sposób jest jednym z głównych powodów uzasadniających potrzebę zmian w systemie jej opodatkowania.

Konieczność zmian w opodatkowaniu fundacji rodzinnych według Ministerstwa Finansów oznacza przede wszystkim ograniczenie możliwości sprzedaży wniesionego do niej mienia bez opodatkowania. Jednakże omawiana odmowa wydania opinii zabezpieczającej pokazuje, że fiskus już teraz dysponuje skutecznymi narzędziami do eliminowania nadużyć przy wykorzystaniu fundacji rodzinnej.

W związku z tym zmiany fundamentalne w opodatkowaniu fundacji rodzinnych, skutkujące np. utratą przez te podmioty zwolnienia podatkowego, mogą uderzyć we wszystkich fundatorów i fundacje, niezależnie od tego, czy w danym przypadku fundacja realizowała „cel podatkowy”, czy też nie. Byłaby to formuła nieuzasadnionej zbiorowej odpowiedzialności, całkowicie zbędna zważywszy na już działające instrumenty prawne.

[1] Sygn. 0114-KDIP2-2.4010.221.2024.1.SJ

[2] Sygn. DKP2.8082.2.2024, DKP3.8082.5.2023, DKP3.8082.8.2023