Podatek u źródła 2022 i nowe problemy praktyczne

1 stycznia 2022 r., w ramach pakietu tzw. Polskiego Ładu, zaczęły obowiązywać przepisy w zakresie mechanizmu zapłaty i zwrotu (pay and refund) w podatku u źródła. Wprawdzie konstrukcje w nich zastosowane są już od dłuższego czasu znane, jednakże dopiero od 2022 r. zaczęły być stosowane Na pojawienie się pierwszych problemów praktycznych nie trzeba było długo czekać.

Jako pierwszy przykład można podać dopuszczenie składania oświadczenia o zastosowaniu stawki podatku u źródła niższej niż podstawowa przez wyznaczonego członka wieloosobowego organu reprezentującego płatnika (zazwyczaj zarządu). Poprzednia wersja przepisów przewidywała konieczność złożenia podpisów przez cały organ reprezentujący, więc nowe brzmienie jest znaczącym ułatwieniem. Niestety, Ustawodawca nie doprecyzował, co znaczy „wyznaczony” członek. Posiłkując się prawem handlowym, najbezpieczniejszym sposobem jest podjęcie przez organ odpowiedniej uchwały o wyznaczeniu, ale wtedy konieczne jest podpisanie już dwóch dokumentów – oświadczenia i uchwały. W miejsce tego, najczęściej efektywniejsze będzie pominięcie elementu „wyznaczenia” i po prostu podpisanie oświadczenia przez wszystkie osoby wymagane do reprezentacji płatnika. Chyba nie o to chodziło.

Kolejny aspekt to wybór daty, w której należy złożyć wspomniane oświadczenie. Z przepisów zasadniczo wynika, że musi to nastąpić najpóźniej w dniu dokonania wypłaty (podlegającej podatkowi u źródła). Oznacza to, że oświadczenie można też złożyć wcześniej, a właściwie dowolnie wcześniej, ponieważ nie przewidziano w tym zakresie żadnych ograniczeń. Ta elastyczność jest więc na pierwszy rzut oka bardzo korzystna dla płatników. Im wcześniej jednak płatnik składa oświadczenie, tym większe ryzyko, że okoliczności w nim wskazane ulegną zmianie do daty wypłaty. O ile jeszcze w wielu przypadkach można przewidzieć dokładnie kwotę płatności, o tyle nie da się przewidzieć… kursu NBP dla waluty obcej. A wg tego kursu konieczne jest przeliczenie wypłaty w walucie na polskie złote. Pozostaje więc w takim przypadku składać oświadczenie albo najwcześniej w dniu poprzedzającym płatność (wtedy ww. kurs jest już znany) albo liczyć na to, że organy podatkowe zezwolą na wpisywanie w oświadczeniu kwoty w walucie obcej (brzmienie formularza tego nie wyklucza, a instrukcja do niego milczy w tym względzie).

Wspomniane pierwsze problemy są pokłosiem głównej wady całego Polskiego Ładu – braku czasu na przetestowanie nowych rozwiązań, niedopracowania treści przepisów i niedostatecznych wyjaśnień. Była wprawdzie przez pewien czas nadzieja, że Minister Finansów równolegle z nowymi regulacjami przedstawi nową wersję objaśnień podatkowych (poprzednia jest jeszcze z czerwca 2019 r. i to w formie tylko i do tej pory projektu), ale uwagę aparatu skarbowego chyba pochłonęły inne tematy, bardziej przykuwające uwagę opinii publicznej.

Na chwilę obecną płatnicy i podatnicy zostali więc pozostawieni sami z praktycznymi wątpliwościami odnośnie stosowania nowych przepisów w podatku u źródła, a nawet brakami stosownych formularzy. Pojawiające się problemy (omówione wyżej to niejedyne) prowadzą do wniosku, że zagraniczne wypłaty trzeba dokładnie przeanalizować nie tylko pod kątem właściwej stawki, ale również od strony tzw. podatkowego compliance.