Brexit: wywóz towarów z Polski do UK w kontekście VAT

Od 1 stycznia 2021 r. wywóz towarów z terytorium celnego Unii do Wielkiej Brytanii będzie wymagał zastosowania procedur celnych. W konsekwencji, dostawa towarów z Polski do Wielkiej Brytanii przestanie być traktowana na gruncie VAT jako wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. W jaki sposób zatem taka dostawa powinna być opodatkowana i kto może/powinien być eksporterem?

W kontekście wywozu towarów poza UE w związku z opodatkowaniem VAT pojawia się wiele zagadnień do przeanalizowania, w tym przede wszystkim konieczność określenia, czy przemieszczenie to powinno zostać opodatkowane VAT jako eksport.

Definicja wskazana w ustawie o VAT przewiduje, że eksport towarów oznacza dostawę towarów, które są wysyłane lub transportowane z terytorium Polski poza terytorium Unii Europejskiej przez:

a) dostawcę lub na jego rzecz, lub

b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych.

Ponadto, aby dostawę zakwalifikować jako eksport, zgodnie z ww. definicją, wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej musi być potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych.

Na podstawie definicji wskazanej w ustawie o VAT w praktyce wielu problemów przysparza podatnikom określenie, czy dany wywóz towarów będzie wiązał się z koniecznością opodatkowania VAT w Polsce jako eksport i jednocześnie z możliwością zastosowania stawki 0% VAT.

Istotne kwestie w tym zakresie poruszone zostały na kanwie przygotowań do Brexitu przez podatnika z siedzibą w Wielkiej Brytanii, który wystąpił z wnioskiem o interpretację indywidualną dotyczącą opodatkowania VAT planowanych przez niego dostaw z Polski poza UE. Podatnik ten zaznaczył, że z uwagi na definicję eksportera w Unijnym Kodeksie Celnym, po zakończeniu okresu przejściowego Brexitu nie będzie on w stanie występować na zgłoszeniu celnym jako eksporter, natomiast to on dokonywać będzie dostawy towarów z Polski poza UE. Eksporterem na dokumentach celnych w zakładanym modelu miała być spółka, która nie bierze udziału w łańcuchu dostaw.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w powołanej sprawie uznał, że planowana transakcja nie może być uznana za eksport towarów w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ towary będące przedmiotem dostawy nie są – zgodnie z dokumentacją celną – wysyłane z Polski poza UE przez którykolwiek z podmiotów biorących udział w dostawie. Zdaniem Dyrektora KIS Wnioskodawca mógłby rozpoznać eksport towarów, gdyby w dokumencie potwierdzającym wywóz towarów poza Unię Europejską jako eksporter był wskazany dostawca towarów (eksport bezpośredni), czyli Wnioskodawca lub nabywca towarów z państwa trzeciego (eksport pośredni).

W wyniku Brexitu podmioty z siedzibą w Wielkiej Brytanii stracą możliwość występowania jako eksporter na zgłoszeniu celnym. Ponadto w większości przypadków odbiorcami towarów wysyłanych poza UE są również podmioty z siedzibą poza UE. Jeżeli zatem dostawa towarów będzie dokonana między dwoma podmiotami spoza UE, lub też z innych przyczyn podmiot trzeci (spoza transakcji) będzie występował jako eksporter na zgłoszeniu celnym, wówczas, zgodnie ze stanowiskiem Dyrektora KIS, dostawa tego typu nie będzie wpisywała się w definicję eksportu z ustawy o VAT. W konsekwencji, takie dostawy podlegać będą opodatkowaniu w Polsce bez możliwości zastosowania stawki 0% właściwej dla eksportu i bez znaczenia będzie fakt, iż wywóz towarów z Polski poza terytorium Unii Europejskiej będzie potwierdzony przez właściwy organ celny komunikatem IE-599.

Przyjęcie stanowiska Dyrektora KIS utrudni zatem istotnie dostawy brytyjskich Spółek z Polski poza UE.

W kontekście przygotowań do Brexitu warto również odnotować, że prócz problemu z opodatkowaniem VAT dostaw dokonywanych przez podmioty z siedzibą poza UE, istnieją inne typy przemieszczeń towarów z Polski poza Unię, które nie spełniają definicji eksportu zgodnie z ustawą o VAT, są to przykładowo:

– przemieszczenie własnych towarów poza terytorium UE, w ramach którego nie dochodzi do dostawy towarów (przemieszczenie międzymagazynowe w ramach jednej organizacji);

– dostawa towarów w łańcuchu dostaw, podczas gdy ani dostawca, ani jego bezpośredni nabywca nie odpowiadają za wysyłkę lub transport towarów z terytorium Polski poza terytorium Unii (transakcje łańcuchowe, przede wszystkim z wykorzystaniem Incoterms EXW).

W jaki sposób należy się przygotować na zmianę w opodatkowaniu VAT przemieszczeń towarów do UK? Przede wszystkim należy:

• Ustalić, czy dochodzi do eksportu w rozumieniu VAT i który podmiot w łańcuchu dostaw może być/powinien być eksporterem w rozumieniu przepisów celnych.
• Wdrożyć procedury wewnętrzne kompletowania i archiwizacji dokumentacji niezbędnej do zastosowania stawki 0% VAT w eksporcie.

Ponadto, podobnie jak przy imporcie, należy dopełnić formalności niezbędnych do dokonywania odpraw celnych (rejestracja EORI, w wielu przypadkach również ustanowienie przedstawiciela celnego oraz pozyskanie pozwoleń), a także dostosować systemy księgowe i podatkowe do zmiany statusu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Artykuł odwołuje się do interpretacji indywidualnej z 14 września 2020 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.215.2020.3.RM