Pół roku bez VAT – slogan reklamowy czy problem dla sprzedawców

Mogłoby się wydawać, że obniżenie stawek VAT w ramach tarczy antyinflacyjnej 2.0 oznacza same korzyści. Skorzystają z pewnością konsumenci, przy założeniu, że sprzedawcy faktycznie odpowiednio obniżą ceny stosownie do redukcji stawek VAT. Dla dostawców obniżka stawek VAT to nie lada wyzwanie w kilku obszarach, które kosztuje nie tylko ich czas, ale i pieniądze na wdrożenie zmian w systemach fakturowych czy kasach fiskalnych, a także zamieszczenie odpowiednich informacji przy kasach. Dodatkowo może się pojawić ryzyko błędnego zaklasyfikowania towaru do stawki obniżonej, gdyż w związku ze zmianą przepisów w zakresie stawek wygasają uzyskane przez sprzedawców wiążące informacje stawkowe i wynikająca z nich ochrona dla podatników.

Od 1 lutego do 31 lipca br. obowiązują obniżone stawki VAT m.in. na podstawowe produkty spożywcze (z 5% do 0%), paliwa (z 23% do 8%), nawozy i środki ochrony roślin (z 23%/8% do 0%), gaz ziemny (z 8% do 0%) i energię cieplną(z 8% do 5%). Jednocześnie dla dostaw energii elektrycznej przedłużono do końca lipca 2022 r. stawkę 5% wprowadzoną już od 1 stycznia 2022 r. Nowe stawki VAT obowiązują na każdym etapie obrotu tymi towarami – przez producentów, hurtowników, dystrybutorów oraz dostawców detalicznych. Trzeba jednak pamiętać, że stawka obniżona na produkty spożywcze nie dotyczy firm świadczących usługi gastronomiczne, gdy dostawa towarów spożywczych ma miejsce w ramach tych usług, wówczas nie ma zastosowania stawka 0% VAT, podobnie jak wcześniej stawka 5%.

Niespotykanym dotychczas w podatkach i dość kontrowersyjnym jest pomysł nałożenia na sprzedawców obowiązku zamieszczania przy kasie (w sklepie czy na stacji paliw) czytelnej informacji, że od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia 31 lipca 2022 r. sprzedaż danych towarów jest objęta obniżoną stawką podatku. Natomiast w przypadku sprzedaży gazu ziemnego, energii elektrycznej lub energii cieplnej, dostawcy są zobowiązani przekazywać nabywcy informacje o obniżonych stawkach VAT wraz z fakturą, bądź oddzielnie, jeśli faktura nie zostanie wysłana w ciągu 2 miesięcy od 1 lutego.

Co więcej, dość groteskowe wzory odpowiednich informacji dotyczących obniżonych stawek VAT zostały zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej. Jednakże podatnik chcący spełnić powyższy obowiązek nie musi korzystać z przedmiotowego wzoru – wystarczy, że umieści informację zawierającą oczekiwane przez ustawodawcę informacje. Co ciekawe, przepisy nie określają żadnych sankcji związanych z niewypełnieniem powyższego obowiązku. Nie ma też podstaw do zastosowania za takie uchybienie kar przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym.

Dodatkowo, w związku ze zmianą przepisów w zakresie stawek VAT pojawił się problem dla sprzedawców, którzy posiadają wiążące informacje stawkowe (WIS-y) na konkretne towary objęte stawkami obniżonymi. Niestety ustawodawca nie wprowadził odpowiednich przepisów przejściowych, które zabezpieczyłyby dostawców w takiej sytuacji, wskutek czego wygasają WIS-y i ochrona z nich wynikająca dla podatników. Ministerstwo Finansów zapewnia wprawdzie w komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej, że mimo wygaśnięcia WIS, klasyfikacja towaru według CN pozostaje aktualna, o ile nie zmienią się: opis, skład, charakter i zastosowanie towaru. Ponadto, Ministerstwo deklaruje, że jeśli podatnik wystąpi o wydanie nowej WIS, Krajowa Informacja Skarbowa dołoży wszelkich starań, aby wnioski były załatwiane nie później niż w ciągu miesiąca od ich wpływu. Oznacza to, że w celu uzyskania ochrony podatnicy dokonujący sprzedaży towarów, dla których stawki zostały obniżone, powinni rozważyć wystąpienie o WIS zarówno teraz (dla niższej stawki), jak i w związku z powrotną zmianą stawki po upływie okresu, na który została obniżona.

Końcowo warto zwrócić uwagę, że wprowadzenie obniżonych stawek VAT w sposób dokonany przez ustawodawcę stanowi naruszenie regulacji Dyrektywy 2006/112/WE. Ten aspekt akurat nie stanowi problemu dla sprzedawców, gdyż tworzy żadnych negatywnych konsekwencji ani ryzyka dla podatników, którzy zastosują obniżone stawki. Problem może pojawić się dla Polski, gdyby Komisja Europejska wszczęła postępowanie w sprawie tego uchybienia.