Wybór opodatkowania czasem możliwy w akcie notarialnym
W precedensowym wyroku NSA z 14 marca 2018 r., sygn. I FSK 854/16, sąd uznał że w niektórych sytuacjach podatnicy uczestniczący w sprzedaży nieruchomości zabudowanej mogą złożyć oświadczenie o rezygnacji ze zwolnienia poprzez zawarcie oświadczenia w treści aktu notarialnego. Jednakże to przełomowe rozstrzygnięcie nie może być zastosowane do każdej transakcji.
NSA w omawianym wyroku stanął po stronie podatników, uznając za nieproporcjonalny przepis nakazujący złożenie oświadczenia o wyborze opodatkowania dostawy nieruchomości zabudowanej, podlegającej zwolnieniu z opcją rezygnacji na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, przed dniem jej dostawy. Sąd przypomniał, że zgodnie z prawem unijnym państwa członkowskie mogą wprowadzać formalności dla podatników, jednak muszą być one właściwe i konieczne dla realizacji celów, do których zmierza dana regulacja. Jeśli jednak istnieje możliwość wyboru spośród wielu właściwych środków, należy stosować najmniej restrykcyjne oraz czuwać nad tym, aby nałożone ciężary nie były nadmierne w stosunku do zamierzonych celów.
Sąd uznał więc, że cel danego przepisu jest w tym wypadku ważniejszy niż jego dosłowne brzmienie. Zdaniem NSA, skoro notariusz ma obowiązek przekazania aktu notarialnego do urzędu skarbowego, a do dostawy dochodzi w dacie zawarcia aktu notarialnego, w którym strony złożyły zgodne oświadczenie o rezygnacji ze zwolnienia i wyborze opodatkowania transakcji, to nieproporcjonalne jest wymaganie od nich składania do organu podatkowego odrębnego oświadczenia.
Zwracam uwagę, że w wyroku podkreślono, że obowiązek podatkowy, a więc wydanie nieruchomości, miało miejsce w dacie podpisania aktu notarialnego. NSA przychylił się więc do linii orzeczniczej, zgodnie z którą obowiązek podatkowy przy sprzedaży nieruchomości powstaje najpóźniej w dacie podpisania aktu notarialnego, a ewentualnie należy brać pod uwagę wcześniejsze przekazanie nieruchomości w posiadanie nabywcy i zaliczki. Gdyby więc przekazanie nieruchomości nastąpiło wcześniej, to nie można by powoływać się na opisywany wyrok, a w razie niezłożenia oświadczenia na piśmie organowi podatkowemu, termin na jego złożenie przepadłby bezpowrotnie.
Mimo jednak tego, że stanowisko NSA jest dla podatników korzystne, to jednak w celu uniknięcia sporów z organami podatkowymi warto dla bezpieczeństwa złożyć oświadczenie o wyborze opodatkowania w „tradycyjny” sposób – na piśmie do organu podatkowego właściwego dla nabywcy przed dniem zawarcia transakcji.