Nieodpłatne udostępnienie wynajętej nieruchomości pracownikom a VAT

Wyrok NSA z 12 grudnia 2023 r., sygn. akt I FSK 281/23.

Wydatki, które ponosi spółka na wynajem mieszkań, aby nieodpłatnie udostępniać je pracownikom, są pośrednio związane z czynnościami opodatkowanymi VAT.

Czego dotyczyła sprawa?

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wnioskodawca wskazał, że zawarł ze spółką z grupy umowę oddelegowania pracowników (ze względu na konieczność zapewnienia wiedzy i doświadczenia personelu posiadającego specjalistyczne kwalifikacje) oraz zobowiązał się do pokrycia kosztów ich zakwaterowania. Na tej podstawie zawierał bezpośrednio umowy najmu mieszkań lub domów z wynajmującymi – podatnikami VAT. Następnie udostępniał je oddelegowanym pracownikom – w praktyce również ich rodzicom – do nieodpłatnego użytkowania na podstawie umowy użyczenia. Udostępnienie lokalów miało charakter czasowy, tj. na okres wykonywania pracy na rzecz wnioskodawcy.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wnioskodawca chciał potwierdzić, że z tytułu nieodpłatnego udostępnienia mieszkania pracownikom nie musi naliczać podatku VAT oraz przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków na najem.

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

DKIS w interpretacji z 11 lipca 2022 r.[1]:

• potwierdził, że nieodpłatne udostępnienie przez wnioskodawcę mieszkań/domów pracownikom, stanowi nieodpłatne świadczenie usług związane z jej działalnością gospodarczą, które w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT;
• zakwestionował prawo wnioskodawcy do odliczenia podatku naliczonego z tytułu faktur za najem (uznając, że będą bezpośrednio związane z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT, tj. nieodpłatnym udostępnieniem pracownikom), a pośredni wpływ na czynności opodatkowane nie ma znaczenia, skoro możliwe jest ich bezpośrednie przyporządkowanie.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

WSA w Łodzi w wyroku z 24 listopada 2022 r.[2] uchylił zaskarżoną interpretację. Tym samym WSA uznał, że widoczny pośredni związek z czynnościami opodatkowanymi jest wystarczający, aby przyznać spółce prawo do odliczenia.

Z takim stanowiskiem zgodził się również NSA wskazując przede wszystkim na to, że brak bezpośredniego związku z konkretną czynnością opodatkowaną – tj. związek bezpośredni z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu – nie musi od razu przekreślać prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wystarczający jest bowiem związek pośredni z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu. Taka wykładnia wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Przepis ten nie rozdziela wydatków na bezpośrednio i pośrednio związane z czynnościami opodatkowanymi, jak czyni to ustawa o CIT w odniesieniu do związku wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów z przychodami.

Znaczenie w VAT

Następuje coraz mocniejsze przełamywanie linii interpretacyjnej organów podatkowych, które uznają, że skoro nieodpłatne udostępnienie pracownikom mieszkań nie podlega VAT, to od wydatków związanych z takich najmem nie można odliczyć podatku. NSA przedstawił  korzystne stanowisko dla podatników potwierdzając, że prawo do odliczenia przysługuje[3]. Jest to pogląd słuszny, nieruchomość nie jest bowiem wynajmowana tylko po to, aby następnie udostępnić ją nieodpłatnie pracownikom. Podatnicy chcąc rozwijać prowadzaną działalność gospodarczą przez zwiększenie zasobów kadrowych, zachęcić do wyboru ich jako pracodawców czy zapewnić wysokospecjalistyczną kardę, decydują się na ponoszenie wydatków na najem.

Jest to bardzo dobra wiadomość, gdyż wiele firm wynajmuje, a następnie nieodpłatnie udostępnia nieruchomość, np. pracownikom zza granicy (często na wysokim szczeblu), jak również z uwagi na czasowe przeniesienie pracownika do pracy w miejscowości innej niż jego stałe miejsce zamieszkania.

Wyrok ma też szerszy wymiar – wskazuje, że w kontekście prawa do odliczenia VAT na związek wydatków z działalnością opodatkowaną trzeba patrzeć szeroko, uwzględniając potrzeby biznesowe podatników. Tezy płynące z tego wyroku mogą okazać się istotne również w przypadku innych wydatków związanych z nabyciem świadczeń na rzecz pracowników, które są następnie przekazywane im nieodpłatnie. Orzeczenie pokazuje także, że choć na pierwszy rzut oka dany wydatek bezpośrednio można powiązać z czynnością niepodlegającą VAT, to jednak należy przeanalizować, czy uwzględniając całokształt okoliczności, nie są związane z działalnością opodatkowaną, co może korzystnie płynąc na rozliczenia VAT.

*****

[1] Sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.250.2022.1.MJ.

[2] Sygn. I SA/Łd 690/22.

[3] Podobny pogląd w tej materii NSA wyrażał już wcześniej, np. wyroku z 2 czerwca 2023 r., sygn. I FSK 542/19.