Opodatkowanie VAT kar umownych z tytułu niezrealizowania przez kontrahentów wolumenu zakupów

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 16 stycznia 2024 r., sygn. akt I SA/Rz 516/23.

Czego dotyczyła sprawa?

We wniosku o wydanie interpretacji Spółka (dalej: Wnioskodawca) wskazała, że umowy zawarte z kontrahentami na hurtowe dostawy towaru zawierały szczególne zapisy dotyczące ceny za towar. Zgodnie z nimi, w przypadku niezrealizowania w przyjętym okresie rozliczeniowym zakupów towaru na wynikającym z umowy poziomie (nieodebrany wolumen zakupów), kontrahenci obciążani są karą umowną.

W związku ze zobowiązaniem się kontrahenta do zrealizowania określonego wolumenu zakupu towarów, ustalona pomiędzy spółką a kupującym cena za towar uwzględnia opust z tego tytułu.

Zdaniem Wnioskodawcy nakładana kara umowna nie jest ekwiwalentna, nie jest związana z otrzymanym przez kontrahenta spółki świadczeniem wzajemnym i nie towarzyszy temu żadne świadczenie wzajemne w postaci dostawy towarów, czy też świadczenia usług, a stanowi jedynie odszkodowanie z tytułu niewykonania przez kontrahenta postanowień umownych – niezrealizowania zadeklarowanych odbiorów w określonym czasie. Kara nie miała na celu rekompensować spółce utraconych zysków

Według Wnioskodawcy kary umowne z tytułu niezrealizowania przez kontrahentów wolumenu zakupów wynikającego z postanowień umownych nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Stanowisko Krajowej Informacji Skarbowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe[1].

Zdaniem organu kara umowna związana z niezrealizowanym wolumenem zakupów w istocie stanowi podwyższenie ceny za już sprzedane towary (cena za towar uwzględniała już opust). Pobierana zatem „kara” nie funkcjonuje samodzielnie, w oderwaniu od konkretnych dostaw towarów.

Nałożenie kary oznacza więc cofnięcie rabatu (całkowite lub częściowe), a kwota kary umownej będzie w istocie elementem ceny, a co za tym idzie, będzie podlegać opodatkowaniu.

Wnioskodawca nie zgadzając się ze stanowiskiem organu, wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie.

Wyrok WSA

WSA w ustnym uzasadnieniu przychylił się do stanowiska organu i oddalił skargę. Sąd wskazał, że nawet jeśli jakieś świadczenie zostało nazwane karą umowną, nie przesądza to jego charakteru na gruncie ustawy VAT. Należy bowiem każdorazowo badać zapisy umowne i na gruncie ustawy podatkowej ocenić, czy świadczenie będzie faktycznie karą umowną.

W ocenie sądu w tej sprawie istnieje związek (ekwiwalentność) tego świadczenia z faktycznie zrealizowanymi świadczeniami ze strony Wnioskodawcy – opisanymi w umowie warunkami dotyczącymi dostaw towaru w określonym okresie i z uwzględnieniem wielkości wolumenu dla którego przysługiwać będą określone opusty. Jednocześnie kupujący jest świadomy, że niezrealizowanie określonego wolumenu zakupów będzie wiązało się z dodatkowym wynagrodzeniem za już zrealizowane dostawy co potwierdza, że istnieje ekwiwalentność.

Jest to zatem świadczenie, które podlega opodatkowaniu VAT.

Znaczenie w VAT

Kolejny wyrok potwierdza, że należy każdorazowo analizować, jakie znaczenie na gruncie przepisów VAT będzie miało dane świadczenie. W tym przypadku samo nazwanie świadczenia – jako kary umownej – nie przesądza o jego charakterze.

Dodatkowo trzeba mieć na uwadze ryzyko, do jakiego może prowadzić niewłaściwe rozpoznanie transakcji. WSA w uzasadnieniu podniósł bowiem kwestię, że akceptacja tego rodzaju sytuacji mogłaby stwarzać możliwość uzyskiwania przez Wnioskodawcę świadczeń nieopodatkowanych poprzez ułożenie sobie w ten sposób umowy z kontrahentem.

*****

[1] Interpretacja indywidualna z 13 lipca 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.4.2023.2.SR.