Ukryte zyski w projekcie nowelizacji na 2026 rok – co może się zmienić w CIT estońskim?

Projekt nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych z 16 września 2025 r. przewiduje zmiany w regulacjach dotyczących ryczałtu od dochodów spółek. Emocje budzi zmiana definicji pojęcia „ukrytych zysków”, która w praktyce decyduje o tym, jakie świadczenia pomiędzy spółką a jej wspólnikami są objęte dodatkowym opodatkowaniem. Zmiana ta – choć motywowana potrzebą uszczelnienia systemu – będzie miała istotne konsekwencje dla codziennego funkcjonowania spółek decydujących się na opodatkowanie CIT estońskim oraz może rodzić szereg dodatkowych wątpliwości.

Brak „związku z prawem do udziału w zysku”, czyli podatek tam, gdzie go nie było

Zgodnie z obecną definicją ukrytych zysków, aby dane świadczenie było zakwalifikowane jako ukryty zysk, musi być spełnione „w związku z prawem do udziału w zysku”. W praktyce przyjmuje się, że za transakcje związane z prawem do udziału w zysku uznaje się te, które nie wynikają z obiektywnych potrzeb gospodarczych, mogą stanowić substytut dywidendy lub nie posiadają uzasadnienia ekonomicznego. Projektowane przepisy przewidują usunięcie tego warunku.

Z uzasadnienia wynika, że właśnie ta przesłanka była źródłem największej liczby sporów interpretacyjnych i zdaniem fiskusa stanowiła pole do optymalizacji. Ze względu na konieczność wykazania związku z prawem do udziału w zysku, organy podatkowe często zmuszone były  do badania ekonomicznego tła transakcji. W konsekwencji na skutek orzeczeń sądów administracyjnych niejednokrotnie fiskus musiał przyznać rację podatnikom, co skutkowało brakiem opodatkowania z tytułu ukrytych zysków.

Po zmianie brzmienia art. 28m ust. 3 ustawy o CIT i eliminacji frazy „w związku z prawem do udziału w zysku” każdy transfer środków lub świadczenie na rzecz wspólnika lub podmiotu powiązanego będzie potencjalnie mogło zostać uznane za ukryty zysk, bez konieczności dowodzenia związku z prawem do udziału w zysku.

Czy każda transakcja stanie się ukrytym zyskiem?

Literalne brzmienie projektowanych regulacji może prowadzić do takiego wniosku. Skoro zakładane jest usunięcie przesłanki „związku z prawem do udziału w zysku”, to teoretycznie każda płatność na rzecz wspólnika może być potencjalnie objęta ryczałtem.

Praktyka obrotu gospodarczego pokazuje, że w konsekwencji negatywne skutki nowelizacji mogą dotknąć spółek, które dokonują transakcji z podmiotem powiązanym z uzasadnionych przyczyn biznesowych.

Uzasadnienie do projektu nowelizacji pozostawia pod znakiem zapytania, czy fiskusowi chodziło o uszczelnienie systemu, czy może o objęcie katalogiem ukrytych zysków jak najszerszego zakresu świadczeń. Niewątpliwie jest to przejaw profiskalnej inicjatywy ustawodawczej. Przesłanka „związku z prawem do udziału w zysku” stanowiła potrzebny kompromis pomiędzy interesami fiskalnymi a realnymi potrzebami gospodarczymi podatników. Obecne brzmienie art. 28m ust. 3 ustawy o CIT pozwala bowiem na opodatkowanie ukrytych form dystrybucji zysków do wspólników, a jednocześnie nie powoduje opodatkowania, gdy podatnik jest w stanie wykazać uzasadnienie ekonomiczne oraz rynkowość zawartej z podmiotem powiązanym umowy.

Rozszerzenie katalogu ukrytych zysków

Projekt wprost zalicza do ukrytych zysków:

• czynsze i opłaty z tytułu najmu, dzierżawy czy podobnych umów zawieranych ze wspólnikami,
• należności za korzystanie z wartości niematerialnych i prawnych znajdujących się w majątku wspólnika (np. licencji, know-how, znaków towarowych),
• wynagrodzenia za usługi niematerialne – w szczególności doradcze, prawne, reklamowe, zarządcze czy pośrednictwa,
• powtarzające się świadczenia niepieniężne wspólników.

Ustawodawca przesądza zatem, że nawet jeżeli dana usługa jest faktycznie wykonywana na warunkach rynkowych, to i tak powstaje ryzyko zakwalifikowania jej jako ukrytego zysku.

Szczególnie wrażliwy obszar – pożyczki

Pożyczki udzielane przez spółki wspólnikom od początku budziły wątpliwości w kontekście estońskiego CIT. W obecnym stanie prawnym ich ocena zależy w dużej mierze od tego, czy mają związek z prawem do udziału w zysku – na kluczowy charakter tej przesłanki wskazują w szczególności sądy administracyjne. Jej usunięcie spowoduje, że każda pożyczka na rzecz udziałowca – nawet rynkowo oprocentowana i zabezpieczona – może być zakwalifikowana jako ukryty zysk.

Komentarz MDDP

Projekt nowelizacji ustawy o CIT może fundamentalnie zmienić podejście do ukrytych zysków. Zamiast badania rzeczywistego uzasadnienia zawarcia umowy z podmiotem powiązanym, w projekcie proponuje się szeroki katalog świadczeń. Pod przykrywką uszczelnienia systemu, fiskus znacząco zwiększa opodatkowanie podmiotów z estońskim CIT.

Zmiany w definicji ukrytych zysków oznaczają przede wszystkim, że każda płatność na rzecz wspólnika powinna być oceniona czy jest ukrytym zyskiem czy nie. W Podatnicy planujący stosowanie i stosujący z CIT estońskiego powinni zatem ocenić  umowy ze wspólnikami, przygotować się na nowe obowiązki dokumentacyjne oraz potencjalnie zrewidować swoje modele biznesowe.