Wpłaty crowdfundingowe bez VAT

Finansowanie społecznościowe to dzisiaj nie tylko sposób na zdobywanie środków na kosztowne leczenie czy wsparcie osób, które znalazły się w życiowym kryzysie. Z portali typu Patronite korzystają dzisiaj pisarze, podróżnicy, internetowi twórcy, czy start-upy. Wystarczy założyć internetową zbiórkę i dobrze ją rozpromować… Wcześniej warto jednak zastanowić się nad podatkowymi aspektami takiego źródła finansowania.

Interpretację indywidualną w zakresie opodatkowania podatkiem VAT wpłat w serwisie crowdfundingowym wydał Dyrektor KIS w dn. 8 lutego 2023 r[i]. Wnioskodawcą był twórca internetowy, prowadzący dwojaką działalność – po pierwsze udzielający odpłatnych konsultacji i sprzedający szkolenia on-line, a po drugie – zamieszczający bezpłatne, ogólnodostępne treści edukacyjne i humorystyczne na blogu i w mediach społecznościowych. Twórcy, po pewnym czasie umieszczania darmowych materiałów edukacyjnych w sieci, udało się stworzyć wokół siebie społeczność widzów i czytelników. Następnie postanowił utworzyć profil na portalu crowdfundingowym, umożliwiającym udzielanie mu przez internautów (tzw. patronów) dobrowolnego, comiesięcznego finansowego wsparcia. Każda dokonywana wpłata wiązała się z symbolicznym wyrazem wdzięczności na rzecz patrona – im wyższa kwota, tym mocniej spersonalizowane podziękowanie. Wyraz wdzięczności nie miał charakteru materialnego, a polegał np. na wysłaniu mailowego lub papierowego podziękowania, czy też przyjęciu do dedykowanej grupy na Facebooku. Wnioskodawca powziął wątpliwości, czy w takiej sytuacji wpłaty od patronów będą stanowiły zapłatę za świadczenie usług i będą podlegały opodatkowaniu VAT.

Czym jest usługa?

Odpowiedź na tak postawione pytanie wymagała odtworzenia od podstaw definicji „odpłatnego świadczenia usług”, podlegającego co do zasady uregulowaniom ustawy o VAT, a następnie zaklasyfikowaniu wsparcia finansowego udzielanego wnioskodawcy jako stanowiącego (lub nie) wynagrodzenia za świadczenie usług.

Odpłatne świadczenie usług ma na gruncie VAT znaczenie szersze niż w rozumieniu potocznym i obejmuje zarówno działanie, powstrzymanie się od działania, jak i tolerowanie określonego stanu rzeczy. Świadczenie to podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, gdzie jedna ze stron świadczy usługę, a druga jest jej beneficjentem i dokonuje odpłatności, a jednocześnie między usługą i otrzymanym świadczeniem wzajemnym zachodzi bezpośredni związek przyczynowy.

Odnosząc ww. reguły do dobrowolnych wpłat w serwisie crowdfundingowym, organ stwierdził, że w opisanej sytuacji brakuje dwóch zasadniczych elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako zapłaty za usługę podlegającą VAT:

• stosunku prawnego pomiędzy wnioskodawcą a wspierającymi go internautami, w ramach którego następowałaby wzajemna wymiana świadczeń (patroni nie są prawnie zobowiązani i mogą w każdej chwili przestać wysyłać twórcy pieniądze. Nie istnieje cennik, na podstawie którego zapłata konkretnej kwoty pozwalałaby na dostęp do określonych materiałów. Analogicznie twórca nie jest formalnie zobowiązany do publikowania treści w mediach społecznościowych);
• bezpośredniego związku między wpłatami a treściami zamieszczanymi przez wnioskodawcę w Internecie (robiłby to w niezmienionej formie nawet wtedy, gdyby żaden z internautów nie zdecydował się go wspierać).

Tym samym dokonywane wpłaty nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Znaczenie interpretacji

Ww. interpretacja jest kolejnym głosem polskich organów podatkowych w zakresie kryteriów, jakie należy ocenić dokonując weryfikacji czy finansowanie społecznościowe jest zapłatą za usługę w rozumieniu VAT, czy też nie. Należy jednak pamiętać, że w Polsce nie obowiązują żadne konkretne przepisy regulujące modele działania crowdfundingu i ich opodatkowanie. Sam crowdfunding przybiera rozmaite formy i w zależności od konkretnej platformy, może temu podatkowi podlegać lub nie.

W zależności od modelu działania serwisu, wpłata będzie podlegać opodatkowaniu, jeśli twórcę i patrona będzie łączył stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego dokonanie wpłaty w określonej wysokości będzie warunkiem otrzymania dostępu do publikowanych treści. W takiej sytuacji otrzymana zapłata jest konsekwencją wykonania świadczenia i od jej wysokości zależy, jaki utwór zostanie opublikowany, lub też przez jaki okres odbiorca będzie posiadał do niego dostęp (model subskrypcyjny). W przypadku odmowy przez twórcę dostępu do umówionego produktu – patronowi przysługuje prawo do zwrotu pieniędzy / obniżenia ceny lub innej formy odszkodowania. Na takiej zasadzie działa m.in. popularny serwis crowdfundingowy www.patreon.com, w ramach którego twórcy odprowadzają VAT od każdej otrzymanej kwoty wsparcia. Twórcy powinni więc każdorazowo analizować zasady działania serwisu, z którego korzystają w celu pozyskania funduszy, aby określić skutki podatkowe swojej działalności.

[i] sygn. 0111-KDIB3-1.4012.910.2022.4.ICZ