Opłata SUP – ekologia tak, ale z VAT?

Od początku bieżącego roku sprzedając konsumentowi żywność lub napoje w opakowaniach jednorazowych należy pobrać od niego opłatę wynoszącą 20 lub 25 groszy. Nowy obowiązek okazał się dla wielu przedsiębiorców zaskoczeniem, a jego wykonania nie ułatwia brak jakichkolwiek wytycznych od resortu klimatu i resortu finansów, ponieważ nie do końca jasna jest kwestia czy do opłaty należy doliczać VAT, który przeważnie obciąża należności za opakowania.

Sama regulacja opłaty od opakowań jednorazowych (zwanej od dyrektywy Single Use Plastics opłatą SUP) nie wydaje się skomplikowana. Obowiązek jej poboru wynika z art. 3b ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Przepis ten stanowi, że przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 do ustawy będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach.

Pytania, jakie pod koniec 2023 roku pojawiały się po stronie przedsiębiorców z branży handlowej i gastronomicznej wskazywały, że w związku z opłatą SUP pilnego rozstrzygnięcia wymagają co najmniej kwestie:

• które rodzaje jednorazowych kubków na napoje i opakowań na żywność będą jej podlegały – co wymaga szczegółowych analiz ich składu i funkcji,
• czy wydanie kubków i opakowań będzie opodatkowane VAT,
• czy do kwoty opłaty dolicza się VAT, czy też pobrana kwota już go zawiera,
• jaką stawkę należy zastosować,
• czy i jak wykazać kwotę opłaty SUP na paragonie lub fakturze,
• czy i w jaki sposób należy informować konsumentów o wysokości opłaty.

Niestety brak wspomnianych wytycznych skutkował przyjmowaniem przez przedsiębiorców odmiennych interpretacji nowych regulacji oraz różnym podejściem do ich stosowania.

Dobrym przykładem jest opłata SUP. Choć ma być przekazywana marszałkowi województwa, a w przypadku zaległości może być ściągana jak inne należności publicznoprawne, to jednak przepisy ustawy o VAT przemawiają za jej opodatkowaniem. W art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT wskazano przecież, że koszty opakowania są wliczane do podstawy opodatkowania. Spora część przedsiębiorców przyjęła więc bezpieczne rozwiązanie, zgodnie z którym do kwoty opłaty doliczy 23% VAT i aby zaoszczędzić na aktualizacji oprogramowania kasy wykażą ją jak sprzedaż opakowania w nowej pozycji na paragonie.

Wydaje się jednak, że skoro opłata jest pobierana przy sprzedaży napoju w kubku, czy też żywności w opakowaniu „na wynos” to opakowanie jest elementem pomocniczym i powinno być opodatkowane tą samą stawką co napój lub żywność. W rozwiązaniu tych problemów nie pomaga również to, że brak jest obecnie przepisów podatkowych, które nakładałyby obowiązek odrębnego ujmowania opłaty od opakowań jednorazowych na fakturze, na paragonie w części fiskalnej, czy też w części niefiskalnej.

Ze względu na to, że opłata SUP ma być pobierana nie tylko w sklepach spożywczych, ale również w punktach gastronomicznych (kawiarnie, restauracje, ale równie barki w kinach, czy stołówki pracownicze sprzedające „na wynos”, czy też firmy cateringowe) oraz przy sprzedaży w urządzeniach vendingowych, konieczne stało się jak najszybsze przedstawienie w tym zakresie jasnych wytycznych przez Ministerstwo Finansów. Tego rodzaju wytyczne, oprócz precyzyjnego rozstrzygnięcia praktycznych wątpliwości w zakresie uwzględniania lub nie VAT przy poborze opłaty SUP powinny również posiadać właściwą formę prawną (interpretacja ogólna lub objaśnienia podatkowe), zamiast być tylko komunikatem na stronie Ministerstwo Finansów jak w przypadku opłaty recyklingowej obejmującej torebki foliowe.