Podatkowa grupa kapitałowa – kiedy naprawdę warto ją utworzyć?

Przepisy o  podatkowych grupach kapitałowych (PGK) są od lat przedmiotem stopniowej liberalizacji. Mimo tego liczba PGK w Polsce pozostaje na rosnącym, ale niskim poziomie (ok. 60-70 wg danych na marzec 2022 r.). Czy stan ten ma szansę na zmianę w najbliższym czasie i kiedy warto rozważyć założenie PGK?

Podstawową zaletą PGK jest możliwość zsumowania  dochodów i strat podatkowych spółek wchodzących w jej skład. Jest to szczególnie istotne w kontekście opodatkowania CIT spółek komandytowych począwszy od stycznia-maja 2021 r. (wcześniej spółki komandytowe zapewniały zasadniczo ten sam efekt co PGK, przy większej elastyczności i mniejszych wymogach regulacyjnych). Rozwiązanie jest więc idealne dla grup składających się z kilku podmiotów  prowadzących różne rodzaje działalności lub na różnych jej etapach, co powoduje, że niektóre spółki są podatkowo dochodowe, a inne stratne. Co też ważne, usunięto zakaz krzyżowych powiązań kapitałowych pomiędzy spółkami zależnymi z PGK, a sama spółka dominująca wystarczy, że posiada 75% udziałów w pozostałych spółkach. Pozwala to na zastosowanie opcji PGK dla tych biznesów, które w danym stadium muszą dopuszczać udział kapitału trzeciego oraz takich, które nie zakończyły jeszcze procesu porządkowania struktury udziałowej.

PGK warto rozważyć głównie wtedy, jeżeli prowadzona działalność generuje dochody/straty ze źródeł innych niż zyski kapitałowe. W ramach tych drugich nie wprowadzono dla PGK żadnych uproszczeń ani ulg podatkowych, więc korzystniejszy może okazać się system polskiej spółki holdingowej (umożliwiający po spełnieniu określonych warunków zastosowanie zwolnienia z CIT dla dochodów ze sprzedaży udziałów/akcji oraz dywidend). PGK nie można również łączyć ze zwolnieniem dla specjalnych stref ekonomicznych/polskiej strefy inwestycji.

PGK może być dobrym rozwiązaniem dla grup, które dotknie minimalny podatek dochodowy, o którym mowa w art. 24ca Ustawy o CIT (przepis ten znajdzie zastosowanie od 2024 r., przy czym nie wiadomo jeszcze, czy nie doczeka się wcześniej kolejnych poprawek). Wymóg rentowności 1% (stosunek dochodów do przychodów), będący progiem dla obowiązku w podatku minimalnym, może być bowiem łatwiej spełnić konsolidując wyniki podatkowe kilku podmiotów. Z kolei wymóg rentowności nie jest już dłużej jednym z warunków istnienia samej PGK. Natomiast spółki z PGK wciąż będą na ogólnych zasadach podlegać tzw. podatkowi minimalnemu od budynków lub podatkowi od przerzucanych dochodów (PGK sumuje te podatki, wyliczane dla każdej ze spółek z osobna).

PGK są znakomitym modelem do bieżącego wykorzystywania prorozwojowych ulg podatkowych, których katalog został znacznie poszerzony w 2022 r.  Wynika to z faktu, że większość tych ulg odlicza się od podstawy opodatkowania, którą kalkuluje się na poziomie całej PGK. Jak wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, oznacza to również możliwość uwzględnienia całej działalności PGK w weryfikacji tego, czy warunki do zastosowania ulgi zostały spełnione (szerzej o tym w kolejnym artykule).

Z pewnością PGK to rozwiązanie nie dla wszystkich. Oprócz kolizji z modelami polskiej spółki holdingowej i stref ekonomicznych, negatywnym czynnikiem mogą być również wybrane plany reorganizacyjne czy układ istniejących w grupie strat podatkowych z przeszłości. Decyzję trzeba więc dobrze przemyśleć i poprzedzić szczegółową analizą podatkową oraz ekonomiczną, bo wybór systemu PGK wiąże na co najmniej 3 lata podatkowe.