Wybrane orzeczenia WSA
Wyrok WSA z 9 czerwca 2022 r. (sygn. I SA/Po 866/21)
Czy nabycie wierzytelności od podmiotu zagranicznego poniżej ich wartości nominalnej powinno być opodatkowane VAT?
W sytuacji, gdy uzyskanie zapłaty od kontrahenta staje się wyjątkowo utrudnione, przedsiębiorcy decydują się na sprzedaż wierzytelności. Wówczas powstaje pytanie, czy taka sprzedaż będzie podlegała opodatkowaniu VAT.
Z takim właśnie pytaniem wystąpiła Spółka w ramach wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Wskazała w nim, że nabędzie od podmiotu zagranicznego wierzytelności wobec polskiej spółki kapitałowej (dłużnika) z tytułu udzielonych pożyczek. Wierzytelności zostaną nabyte za określoną kwotę, cena odpłatnej cesji zostanie określona w umowie sprzedaży wierzytelności i wskazana cena będzie niższa od wartości rynkowej i nominalnej wierzytelności. Zatem Spółka nabędzie wierzytelności z określoną nadwyżką pomiędzy kwotą ich nabycia a wartością rynkową i nominalną. Podmiot zagraniczny, od którego Spółka nabędzie wierzytelności, jest podatnikiem w rozumieniu art. 28a ustawy i posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności w kraju na terytorium UE – w Danii.
Zdaniem Spółki transakcja nabycia wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu VAT. W uzasadnieniu Spółka powołała się na wyrok 7 sędziów NSA z 19 marca 2012 r. (sygn. I FPS 5/11) oraz wyrok TSUE z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 (GFKL Financial Services AG). Stanowisko TSUE wskazuje, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa „trudne” tj. wymagalne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu prowadzonej działalności gospodarczej. Uzasadnieniem takiego stanowiska jest to, że różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla ich rzeczywistą ekonomiczną wartość w chwili sprzedaży.
Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem Spółki i uznał, że umowa cesji wierzytelności stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ polega na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych. Wskazał, że z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie nabycia wierzytelności – niezależnie od celu ich nabycia, czy to w celu windykacji lub innej czynności prawno-gospodarczej. W ocenie organu wyrok TSUE, na który powołała się Spółka, nie ma zastosowania ze względu na różnicę w wymagalności wierzytelności. Wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności wymagalnych, których spłata jest wątpliwa, natomiast we wniosku Spółka przedstawiła nabywane wierzytelności jako niezagrożone nieściągalnością i niewymagalne w dacie ich nabycia.
Spółka wniosła skargę do WSA w Poznaniu, który nie zgodził się ze stanowiskiem organu i uchylił zaskarżoną interpretację. W uzasadnieniu wskazał, że zarówno tezy wyroku TSUE w sprawie C-93/10 (GFKL Financial Services AG), jak i wyroku NSA z dnia 19 marca 2012 r. (sygn. I FPS 5/11) powinny prowadzić do wniosku, że odnoszą się również do nabycia wierzytelności poniżej wartości nominalnej. Fakt, iż wyroki odwołują się do wierzytelności trudnych o wątpliwej perspektywie spłaty, nie wpływa na to, że mogą być przez to ograniczane wyłącznie do transakcji dotyczących wierzytelności wymagalnych. Wskazane wyroki należy stosować niezależnie od statusu wymagalności wierzytelności – również w sytuacji ich nabycia na własne ryzyko poniżej wartości nominalnej.
Znaczenie w VAT
Sądy administracyjne po raz kolejny potwierdzają, że nabycie wierzytelności po cenie niższej od rynkowej i nominalnej nie stanowi świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT. Nabycie wierzytelności niewymagalnej na własne ryzyko nie może być utożsamiane z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Na inną kwalifikację tej czynności z punktu widzenia przepisów ustawy o VAT nie wpływa również stopień wymagalności tej wierzytelności w księgach rachunkowych.
Oznacza to, że nabywca nie może świadczyć na rzecz zbywcy jakichkolwiek usług i nie może otrzymać od niego żadnego przysporzenia w związku z zawarciem umowy sprzedaży wierzytelności.
Autor: Joanna Ryś-Bednarczyk